OSMANLI MİMARİSİNDE ZARİF BİR YAZI: TA’LİK

AN ELEGANT WRITING STYLE IN OTTOMAN ARCHITECTURE: TA’LİK

Özet

Hat sanatı yıllardan beri usta ve öğrenci ilişkisi içerisinde ilerlemiş Arap yazısının en güzel halidir. Hüsn-i hat güzel yazı manasına gelmekte olup yıllar boyunca birçok çeşidi geliştirilmiştir. İlkyazı tipi olan makili yazı Arabistan'dan başlayıp İran'da gelişmiş ve Osmanlı'da zirveye ulaşmıştır. Ta’lik yazı İran'da doğmuş ve Fatih döneminde sanatkârlar vasıtasıyla Osmanlı Devleti'nde kullanılmaya başlanmıştır. Rika ve tevki yazılarından gelişmiş olan bu yazı asılmak, askıya alınmak manasına gelmektedir. Ta’lik yazı özellikle ince hatları, harflerin hafif eğik uçarcasına yazılması girift kompozisyon kullanılmaması nedeniyle zarif bir görüntü oluşturmaktadır. Osmanlı'da özellikle 18. ve 19. yy.da celi ta’lik konusunda cami, çeşme, mezar taşı, nişantaşı, levha gibi birçok yerde karşımıza çıkmaktadır. Ta’lik yazının özellikle iri harflerle yazılan celi ta’lik biçimi Osmanlı 19. yy. levha ve kitabelerinde sülüs hatla birlikte en sık kullanılan yazı çeşididir. Kitabelerde düz yazı olarak yazılan bu yazı türü bazı kitabelerde eğri yazı veya daire bir yazı olarak da kullanılmıştır. Ta’lik  yazıyı yazanlara nuşi, yazdıkları metinlere ise inşa denilmektedir Osmanlı'daki en önemli temsilcisi Yesari Mehmet Esat Efendi ve bu konuda yetiştirdiği Yesarizade Mustafa İzzet Efendi’dir. Özellikle Yesaridezade Mustafa İzzet Efendi’nin yetiştirdiği öğrenciler İstanbul’da bir çok yapı ve taşa ta’lik yazının en güzel örneklerini nakşetmişlerdir. Bu çalışmada ta’lik yazının özellikle İstanbul’daki örneklerde kullanımıyla ilgili bilgi verilmiştir.