ÖRGÜTSEL TÜKENMİŞLİK: BİR LİTERATÜR ÇALIŞMASI
ORGANİZATİONAL BURNOUT: A LİTERATURE STUDY
Özet Görüntüleme: 1
/ 
PDF İndirme: 7
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.16977076Anahtar Kelimeler:
Tükenmişlik, örgütsel tükenmişlik, tükenmişlik sendromuÖzet
Tükenmişlik bireylerin yaşadıkları olumsuz durumlar sonucunda yaşadığı güç ve enerji kaybı nedeniyle ortaya çıkan olumsuz bir durumdur. Tükenmişlik duygusu her bireyde farklı tepkilere ve durumlara sebep olabilen olumsuz bir durumdur. Tükenmişlik durumu literatürde tükenmişlik sendromu olarak geçmektedir. Tükenmişlik sendromu yüz-yüze karşılıklı ilişkilerin yoğun olduğu örgütlerde daha sık yaşanan sendromdur. Tükenmişlik bireylerde bıkkınlık, yaptığı işe yabancılaşma, iş performansının düşmesi, işten ayrılma niyetinin oluşması, işine olan bağlılığının azalması gibi olumsuz düşünceleri ortaya çıkartmaktadır. Örgütlerde tükenmişlik duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve bireysel başarıyı etkileyen faktörler boyutu olmak üzere üç önemli boyuttan oluşmaktadır. Günümüzde global dünyada örgütlerde yaşanan yoğun rekabet ortamları bireyler arasındaki ilişkilerin zedelenerek azalmasına, bireylerin teknolojik gelişmelere uyumunun zayıflamasına sebep olmaktadır. Örgütlerde tükenmişliğe sebep olan faktörler arasında en önemlileri; bireysel özellikler, bireylerin beklentileri, yaşam biçimleri, örgüt içinde destekleyici yönetim anlayışının olmaması gibidir. Örgütlerdeki çalışma şartları ve bu şartların çalışanlarda yarattığı stres, örgüt içindeki iletişimsizlik, yönetimin çalışanlarından aşırı beklenti içinde olması, yaşanan belirsizlikler, elverişsiz çalışma koşulları, çıkar çatışmaları ve aşırı iş yükü gibi durumlar tükenmişliğin örgütsel nedenleridir. Örgütlerde bireylerin yaşadığı tükenmişlik durumu çalışanların yaptıkları işleri savsaklaması, örgüte karşı ilgisizlik ve güvensizlik, doyumsuzluk, işi bırakma eğilimi, performans düşüklüğü gibi sonuçlara sebep olmaktadır. Örgütlerde tükenmişlik ile mücadele etme sürecinde örgüt yönetimlerinin çalışanlarının bireysel kararlarına olanak vermesi, adil bir ödüllendirme sisteminin oluşturulması, çalışanların karar verme süreçlerine dâhil edilmesi, yapılan işlerin etkili biçimde gözden geçirilmesi gerekmektedir. Örgüt içinde çalışanların görev yeri değişikliklerinin yapılması ve kariyer fırsatlarının değerlendirilmesi, hizmet içi eğitimlerin gerçekleştirilmesi diğer önemli konulardır. Bu çalışmada örgütsel tükenmişlik kavramı sebep ve sonuçlarıyla birlikte detaylı olarak ele alınmış ve literatürde yapılmış olan çalışmalara yer verilmiştir.
Referanslar
Acar, F.M. (2016). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Tükenmişlik ve İş Doyumu Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çağ Üniversitesi, Mersin.
Adıgüzel, İ. (2016). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıf Yönetimi Becerileri ile Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Rize.
Aktuğ, İ.Y., Susur, A., Keskin, S., Balcı, Y. ve Seber, G. (2006). Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde Çalışan Hekimlerde Tükenmişlik Düzeyleri. Osmangazi Tıp Dergisi, 28(2), 91-101.
Ardıç, K. ve Polatçı, S. (2008). Tükenmişlik Sendromu Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama(GOÜ Örneği). İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 1-28.
Avşaroğlu, S., Deniz, M.E. ve Kahraman, A. (2005). Teknik Öğretmenlerde Yaşam Doyumu İş Doyumu ve Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 115-129.
Bilgin, N. (2003). Sosyal Psikoloji Sözlüğü, Bağlam Yayıncılık, İstanbul.
Budak, G., ve Sürgevil, O. (2005). Tükenmişlik Ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörlerin Analizine İlişkin Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 95-108.
Çalışkan, A. ve Özkan H. (2020).Örgütsel Bağlılığın Tükenmişliğe Etkisi İş Tatmininin Aracılık Rolü Mersin İli Kamu Hastaneleri Hemşirelerine Yönelik Bir Uygulama, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 180-194.
Çapulcuoğlu, U. (2012). Öğrenci Tükenmişliğini Yordama da Stresle Başa Çıkma, Sınav Kaygısı, Akademik Yetkinlik Ve Anne- Baba Tutumları Değişkenlerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Mersin.
Demir, S. (2019). Lider-Üye Etkileşiminin Öğretmen Stres, Tükenmişlik ve Depresyonu Üzerindeki Rolü, Ege Eğitim Dergisi, 20(1), 291-304.
Derin, N. ve Demirel, E.T. (2012). Tükenmişlik Sendromunun Örgütsel Bağlılığı Zayıflatıcı Etkilerinin Malatya Merkez’ de Görev Yapan Hemşireler Üzerinde İncelenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 509-530.
Deryakulu, D. (2005). Bilgisayar Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi, Eğitim Araştırma Dergisi, 19, 35-53.
Dolgun, U. (2010). Tükenmişlik Sendromu (Ed. Derya Ergun Özler) Örgütsel Davranışta Güncel Konular, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa.
Erdoğan, P. (2018). Pozitif Psikolojik Sermayenin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Örgütsel Sinizm ve Tükenmişlik üzerine etkisi: Sağlık Sektöründe bir uygulama. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya
Ergin, C. (1992), Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, 22-25 Eylül 1992, Hacettepe Üniversitesi, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Düzenleme Kurulu ve Türk Psikologlar Derneği Yayını, Ankara.
Faiz, E. (2019). Aşırı İş Yükü ve Tükenmişlik Sendromunun İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Satış Personelleri Üzerinde Bir Araştırma, Çalışma İlişkileri Dergisi, 10(1), 26-38
Güllüce, A.Ç. ve İşcan, Ö.F. (2010). Mesleki Tükenmişlik ve Duygusal Zekâ Arasındaki İlişki, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 7-29.
Izgar, H. (2012). Çalışanlarda Stres Ve Tükenmişlik (Editör: Hüseyin Izgar), Endüstri Ve Örgüt Psikolojisi, Eğitim Yayınevi, Konya.
Kaçmaz, N. (2005). Tükenmişlik (Burnout) Sendromu, İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68(1), 29-32
Kapusuz Gökçen, A. (2016). Kişilik Özellikleri ile Tükenmişlik İlişkisinde psikolojik Sermayenin Etkileri. Doktora Tezi, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi, Osmaniye.
Kulualp, H.G. ve Sarı, Ö. (2019). Tükenmişlik Sendromu: Kamu Kuruluşu Çalışanları Üzerine Bir Uygulama, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (35), 211-230.
Leiter, M. P. (2003), Areas of Worklife Survey Manual (Third Edition), Centre for Organizational Research and Development, Wolfville, NS, Canada.
Maslach, C. ve Zimbardo, P.G. (1982), Burnout-The Cost of Caring, Prentice-Hall, Inc., Englewood Cliffs, New Jersey.
Maslach, C., & Leiter, M.P. (1997), The Truth About Burnout. San Francisco: Jossey-Bass.
Maslach, C., Schaufelı, W.B. ve Leiter, M.P. (2001), Job Burnout, Annual Review of Psychology, 52, 397-422.
Özçınar, M. (2005). Asistan Doktorlarda Burnout Sendromu, Aile Hekimliği Uzmanlık Tezi, Sağlık Bakanlığı Dr. Lütfü Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği, İstanbul.
Özsoy, E. (2019). Yöneticilerin Karanlık Kişilik Özelliklerinin Çalışanların Tükenmişlik Düzeylerine Etkisi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22(1), 194-203.
Öztürk, A.(2019). Akademisyenlerin Algıladıkları Mobbing ve Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi, IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 314-325.
Özutku, H. (2019). Tükenmişliğin İş Yaşam Dengesi ve Çalışan Sağlığı Üzerindeki Etkisi: Banka Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (36), 165-182.
Sılığ, A. (2003). Banka Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Sivrikaya K., S. ve Erişen, M. (2019). Sağlık Çalışanlarının Tükenmişlik ve İşe Bağlı Gerginlik Düzeylerinin İncelenmesi, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 22(2), 121-129.
Suran, B.G. ve Sheridan, E.P. (1985), Management Of Burnout: Training Psychologists İn Professional Life Span Perspectives, Professional Psychology: Research & Practice, 16(6), 741-752.
Uzun, L.N., ve Mayda, A.S. (2020). Hemşirelerde Tükenmişlik Düzeyinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi: Bir Üniversite Hastanesi Örneği, Konuralp Medical Journal/Konuralp Tip Dergisi, 12(1), 137-143.
Wright, T.A. ve Douglas, G.B. (1997), The Contribution of Burnout to Work Performance, Journal of Organizational Behavior, 18, 491-499.
Yasım, Y.K. (2020). Mesleki Tükenmişlik, Makyevelizm, Psikolojik Sözleşme İhlali ve Demokratik Liderlik Arasındaki İlişkilerin Smartpls ile Analizi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 87-101
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Socrates Journal of Interdisciplinary Social Researches
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
