EĞİTİM YÖNETİCİLERİNİN ALTURİSTİK DAVRANIŞLARININ ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL BAĞLILIK VE ÖĞRETME MOTİVASYONU DÜZEYLERİNE ETKİSİ
THE EFFECT OF EDUCATİONAL ADMİNİSTRATORS’ ALTRUİSTİC BEHAVİORS ON TEACHERS’ ORGANİZATİONAL COMMİTMENT AND TEACHİNG MOTİVATİON LEVELS
Özet Görüntüleme: 55 / PDF İndirme: 42
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14604695Anahtar Kelimeler:
Eğitim Yöneticisi, Öğretmen, Alturistik Davranış, Örgütsel Bağlılık, Öğretme MotivasyonuÖzet
Eğitim yöneticilerinin liderlik tarzlarının, öğretmenlerin iş tatmini, motivasyonu ve örgütsel bağlılıkları üzerinde önemli etkiler yaratabileceği düşünülmektedir. Bu bağlamda, alturistik (özgeci) liderlik, eğitim ortamlarında öğretmenlerin gelişimini destekleyen, empatik ve yardımsever bir liderlik yaklaşımı olarak dikkat çekmektedir. Alturistik liderliğin, öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları ve öğretme motivasyonları üzerinde nasıl bir etki yarattığını anlamak, eğitim yönetiminin etkinliğini artırma yolunda önemli bir adımdır. Bu araştırmada, eğitim yöneticilerinin alturistik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılık ve öğretme motivasyonu düzeylerine etkisi incelenmiştir. Araştırmanın örneklemi, Ankara ili Çankaya ilçesinde görev yapan ve basit seçkisiz örnekleme yöntemiyle belirlenen 340 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmada, nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Veriler, “Alturistik Liderlik Ölçeği”, “Örgütsel Bağlılık Ölçeği” ve “Öğretme Motivasyonu Ölçeği” ile toplanmıştır. Verilerin analizi, ilişkisel analizler kapsamında fark testleri ve regresyon analizi kullanılarak yapılmıştır. Araştırma sonuçları, alturistik liderlik ile örgütsel bağlılığın normatif ve devam boyutları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğunu göstermektedir. Bu bulgu, eğitim yöneticilerinin alturistik davranışlar sergilemelerinin öğretmenlerin kurumlarına duyduğu normatif yükümlülük ve kurumda kalma niyetlerini artırabileceğini göstermektedir. Ayrıca, alturistik liderlik ile öğretme motivasyonunun dışsal boyutu arasında da pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Bu durum, alturistik liderlerin öğretmenlerin dışsal ödüllerle motive olmalarını sağlayabileceğini düşündürmektedir. Ancak, alturistik liderlik ile öğretme motivasyonunun içsel boyutu arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Araştırma bulguları literatürle tartışılmış ve ardından araştırmacılar ile eğitimciler için çeşitli önerilerde bulunulmuştur.
Referanslar
Açıkalın, A. (2016). Okul yöneticiliği: Toplumsal, kurumsal ve teknik yönleriyle. Ankara: Pegem A Yayınevi.
Akioka, E., & Gilmore, L. (2013). An intervention to improve motivation for homework. Australian Journal of Guidance and Counselling, 23(1), 34-48.
Akyay, U. ve Koç, H. (2010). Örgütsel sadakat ve örgütsel bağlılık: siyasi partiler açısından bir analiz. İşletme Araçları Dergisi, 2(4), 81-95.
Allen, N., & Meyer, J. P. (1998). Organizational commitment: evidence of career stage effects. Journal of Business Research. 2, 1-15.
Andreoni, J. (1990). Impure altruism and donations to public goods: A theory of warm – glow giving. The Economic Journal, 100, 464-477.
Aydın, M. (2013). Eğitimde örgütsel davranış. Ankara: Gazi Kitabevi.
Ayık, A. ve Ataş, Ö. (2014). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile öğretme motivasyonları arasındaki ilişki. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(1), 25-43.
Ayık, A., Akdemir, Ö. A. ve Seçer, İ. (2015). Öğretme motivasyonu ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Current Research in Education, 1(1), 33-45.
Baeten, M., Dochy, F., & Struyven, K. (2013). The effects of different learning environments on students’ motivation for learning and their achievement. British Journal of Educational Psychology, 83, 484-501.
Başar, H. (2014). Sınıf yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Batson, C. D., & Powell, A. A. (2003). Altruism and prosocial behavior. In T. Millon and M. J. Lerner (Editors). Handbook of psychology: Personality and social psychology (Volume: 5 – pp. 463-484). New York: John Wiley & Sons Inc.
Butler, R. (2007). Teachers’ achievement goal orientations and associations with teachers’ help-seeking: examination of a novel approach to teacher motivation. Journal of Educational Psychology, 99(2), 241-252.
Bümen, N. T., Ateş, A., Çakar, E., Ural, G. ve Acar, V. (2012). Türkiye bağlamında öğretmenlerin mesleki gelişimi: Sorunlar ve öneriler. Milli Eğitim Dergisi, 41(194), 31-50.
Cao, C., Shang, L., & Meng, Q. (2020). Applying the job demands-resources model to exploring predictors of innovative teaching among university teachers. Teaching and Teacher Education, 89, March, 1-15.
Çakır, A. (2007). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri ve okul kültürü algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Çelik, V. (2012). Okul kültürü ve yönetimi. Ankara: PegemA Yayınevi.
Demirel, Y. (2009). Örgütsel bağlılık ve üretkenlik karşıtı davranışlar arasındaki ilişkiye kavramsal yaklaşım. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15, 117-127.
Demirel, Y., Seçkin, Z. ve Özçınar, M. F. (2011). Örgütsel iletişim ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 33 – 48.
Demiröz, H. ve Yeşilyurt, S. (2012). Teaching motivation of ELT instructors through goal orientation perspective. E – Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 1-12.
Erdem, M. (2010). Öğretmen algılarına göre liselerde iş yaşamı kalitesi ve örgütsel bağlılıkla ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 4, 511-536.
Ergün, H. ve Çelik, K. (2019). Örgütsel bağlılık ölçeği Türkçe uyarlaması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (34), 113-121.
Esdar, W., Gorges, J., & Wild, E. (2016). The role of basic need satisfaction for junior academics’ goal conflicts and teaching motivation. Higher Education, 72(2), 175-190.
Gagne, M., & Deci, E. L. (2005). Self-determination theory and work motivation. Journal of Organizational Behavior, 26(4), 331-362.
Gören, T. ve Yengin Sarpkaya, P. (2014). İlköğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri (Aydın ili örneği). Eğitim Bilimleri Dergisi, 40, Haziran Dönemi, 69-87.
Gül, H. ve İnce, M. (2005). Yönetimde yeni bir paradigma: Örgütsel bağlılık. Ankara: Çizgi Kitabevi.
Gün, F. ve Turabik, T. (2019). Öğretmen adaylarının olası benliklerinin öğretme motivasyonları üzerindeki etkisi. Cumhuriyet International Journal of Education, 8(1), 214-234.
Gürsel, M. (2013). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi (kavramlar, süreçler ve uygulamalar). Konya: Çizgi Kitabevi.
Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (2010). Eğitim yönetimi: Teori, araştırma ve uygulama. Çeviren: Turan, S., Ankara: Nobel Yayınevi.
İşmen, E. ve Yıldız, A. (2005). Öğretmenliğe ilişkin tutumların özgecilik ve atılganlık düzeyleri açısından incelenmesi. Eğitim Yönetimi Dergisi, 11(42), 151-166.
Kauffman, D. F., Yılmaz Soylu, M. ve Duke, B. (2011). Öğretme motivasyonu ölçeğinin geçerlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 279-290.
Kauffman, D. F., Yılmaz-Soylu, M. ve Duke, B. (2011). Öğretme motivasyonu ölçeğinin geçerlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 279-290.
Kim, J. G., Shin, M. Y., & Hyun, M. H. (2016). The effects of balance in possible selves on learning motivation for the depressed students. Korean Journal of Stress Research, 24(4), 277-284.
Korkmaz, M. (2011). İlköğretim okullarında örgütsel iklim ve örgüt sağlığının örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 1, 117-139.
Kurşunoğlu, A., Bakay, E. ve Tanrıöğen, A. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(2), 101-115.
Mansfield, C., Wosnitza, M., & Beltman, S. (2012). Goals for teaching: Towards a framework for examining motivation of graduating teachers. Australian Journal of Educational & Developmental Psychology, 12, 21-34.
Michaelowa, K. (2002). Teacher job satisfaction, student achievement, and the cost of primary education in francophone Sub-Saharan Africa. Hamburgisches Welt-Wirtschafts-Archiv (HWWA), 188, 1-43.
Millet, K., & Dewitte, S. (2007). Altruistic behavior as a costly signal of general intelligence. Journal of Research in Personality, 41(2), 316-326.
Öksüz, Y. (2012). İlköğretim okulları yöneticilerinin örgütsel bağlılık düzeyleri ile ertelemecilik davranışları arasındaki ilişki. The Journal of Academic Social Science Studies, 4, 161-182.
Ölçü Dinçer, Z. (2020). Preservice english teachers’ motivation for teaching different grade levels. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 54, 133-155.
Ölçüm Çetin, M. (2004). Örgüt kültürü ve örgütsel bağlılık. Ankara: Nobel Yayınevi.
Penley, L. E., & Gould, S. (1988). Etzioni’s model of organizational involvement: A perspective for understanding commitment to organizations. Journal of organizational Behavior, 9(1), 43-59.
Pintrich, P. R. (1999). The role of motivation in promoting and sustaining self – regulated learning. International Journal of Educational Research, 31, 459-470.
Robbins, S. P. ve Judge, T. A. (2012). Örgütsel davranış. Çeviren ve Editör: Erdem, İ., Ankara: Nobel Yayınevi.
Rodriguez Keyes, E., Schneider, D. A., & Keenan, E. K. (2013). Being known in undergraduate social work education: The role of instructors in fostering student engagement and motivation. Social Work Education: The International Journal, 32(6), 785-799.
Roth, G., Assor, A., Kanat-Maymon, Y., & Kaplan, H. (2007). Autonomous motivation for teaching: How self-determined teaching may lead to self-determined learning. Journal of Educational Psychology, 99(4), 761-774.
Simmons, R. G. (1991). Presidential address on altruism and sociology. The Sociological Quarterly, 32(1), 1-22.
Stover, J. B., Iglesia, G., Boubeta, A. R., & Liporace, M. F. (2012). Academic motivation scale: Adaptation and psychometric analyses for high school and college students. Psychology Research and Behavior Management, 5, 71-83.
Stupnisky, R. H., Brcka – Lorenz, A., Yuhas, B., & Guay, F. (2018). Faculty members’ motivation for teaching and best practices: Testing a model based on self-determination theory across institution types. Contemporary Educational Psychology, 53, 15-26.
Sümbüloğlu, K. (2012). Biyoistatistik. Ankara: Özdemir.
Taymaz, H. (2011). İlköğretim ve ortaöğretim okul müdürleri için okul yönetimi: Okul yöneticisinin iş alanları, alanlara göre işler, işlerin işlemleri, işlem basamakları. Ankara: Pegem A Yayınevi.
Tekeş, B. ve Hasta, D. (2015). Özgecilik ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Nesne Psikoloji Dergisi, 3(6), 55-75.
Uluğ, F. (2010). Eğitimde sistem reformu bağlamında yönetici yetiştirme ve istihdam. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi Bildiriler Kitabı (ss. 280-296). Ankara: Nobel Yayınevi.
Ümmet, D., Ekşi, H. ve Otrar, M. (2013). Özgecilik (altruism) ölçeği geliştirme çalışması. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(26), 301-321.
Vallerand, R. J., Fortier, M. S., & Guay, F. (1997). Self-determination and persistence in a real life setting: Toward a motivational model of high school dropout. Journal of Personality and Social Psychology, 72(5), 1161–1176.
Yenilmez, K. ve Çemrek, F. (2008). Teaching motivation of the students in secondary teacher training schools in Turkey. International Journal of Environmental and Science Education, 3(2), 82–88.
Yorulmaz, A. ve Çelik, S. (2016). İlkokul öğretmenlerinin örgütsel bağlılık, örgütsel sinizm ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 161–193.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Socrates Journal of Interdisciplinary Social Studies
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.