ANALİTİK İNCELEME PROSEDÜRLERİNİN HİLE DENETİMİNDE KULLANILABİLİRLİĞİ ÜZERİNE BİR UYGULAMA

Özet

Gittikçe artan şirket skandalları ve işletmelerin içinde farklı boyutlardaki hile işlemlerinin ortaya çıkması, hile denetimi olarak adlandırılan bir denetim türünün gelişmesine neden olmuştur. Finansal tablolarda kasten ve bilerek yanıltıcı bilgilere yer verilmesi, bazı usulsüzlüklerin gizlenmesi ve farklı kazanımlar elde edilmesi amacıyla yapılan yasa dışı işlemler muhasebe hileleri olarak tanımlanmaktadır. Yapılan çalışmalarda, hile işlemlerinin belirli piyasa koşulları ile ekonomik koşullar altında arttığı gözlemlenmiş ve hile işleminin oluşmasına etki eden unsurlara ilişkin, hile üçgeni olarak adlandırılan ve “baskı, fırsat, bahane” olmak üzere üç risk kategorisi tanımlanmıştır. Zamanla bu risk kategorilerine ekleme yapılarak hile karosu (elması), hile beşgeni gibi tanımlamaların da yapıldığı gözlenmektedir. Bu kategorilerin, incelenen finansal verilerde bulunma ihtimali analitik inceleme prosedürleri ile tahmin edilebilmekte ve bütün hileleri ortaya çıkarmak mümkün olmasa da hata veya hilelerin fark edilmesi olasılığı bulunmaktadır. Analitik inceleme prosedürlerinde en yaygın kullanılan teknik finansal tablolar analizdir. Bu araştırmanın temel amacı, finansal tablolar analiz tekniklerinin analitik inceleme kapsamında hilenin ortaya çıkarılmasında kullanılmasının etkilerinin, verileri KAP’ta yayınlanan işletmelerin finansal tablolarına uygulanması sonucu tespit edilmesi ve bu sonuçların BDS 240 Finansal Tabloların Bağımsız Denetiminde Bağımsız Denetçinin Hileye İlişkin Sorumlulukları standardı kapsamında kullanımının değerlendirilmesidir.