ORTAOKUL TÜRKÇE DERS KİTAPLARININ ÇEVRE EĞİTİMİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

EXAMINATION OF SECONDARY SCHOOL TURKISH COURSE BOOKS IN TERMS OF ENVIRONMENTAL EDUCATION

Özet

Çevre eğitimi, bireylerin çevreye karşı bilinçli, duyarlı ve sorumlu bir tutum geliştirmelerini hedefleyen önemli bir eğitim alanıdır. Doğal kaynakların hızla tükenmesi, iklim değişikliği, kirlilik ve biyolojik çeşitlilik kaybı gibi günümüzün küresel çevre sorunları, çevre eğitiminin gerekliliğini daha da artırmaktadır. Çevre eğitimi, bireylerin çevresel sorunları anlamalarını, bu sorunlara yönelik çözüm önerileri geliştirmelerini ve sürdürülebilir bir yaşam biçimi benimsemelerini teşvik eder. Çocukluk ve gençlik döneminde kazanılan çevre bilinci, bireylerin gelecekteki tutum ve davranışlarını şekillendirerek daha sağlıklı bir çevre ve toplum oluşumuna katkı sağlar. Bu nedenle, çevre eğitimi yalnızca fen bilimleri gibi doğrudan ilişkili derslerde değil, aynı zamanda Türkçe gibi dil ve edebiyat derslerinde de ele alınmalı ve her dersin içeriğine entegre edilerek öğrencilere kazandırılmalıdır. Türkçe ders kitapları, öğrencilerin çevre eğitimi ile ilgili kazanım, beceri ve değerleri edinmesinde etkili bir eğitim materyali olarak öne çıkmaktadır. Türkiye’de ortaokul müfredatında çevre eğitimi başlığı altında ortak bir ders bulunmamaktadır. Milli Eğitim Bakanlığı’na (MEB) bağlı Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu 6., 7. ve 8. Sınıflarda seçmeli olarak sunulan “Çevre Eğitimi ve İklim Değişikliği” dersinin seçilme oranı ise oldukça düşük düzeydedir. Bu araştırma, 2024-2025 eğitim-öğretim yılında MEB’e bağlı ortaokul 5.6.7.ve 8.sınıf Türkçe ders kitaplarında çevre eğitimi ve çevre konularının nasıl ele alındığını incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmada, nitel araştırma yöntemi ve doküman incelemesi tekniği kullanılarak çevre eğitimi içerikleri kapsamlı bir şekilde sınıflar ve temalar düzeyinde irdelenmiştir. Araştırmanın bulgularına göre 5. sınıf Türkçe ders kitabında çevre bilincini geliştirmeye yönelik içerikler yer almazken, diğer sınıf düzeylerinde “Doğa ve Evren” teması içerisinde yer aldığı görülmüştür. 6.sınıf Türkçe ders kitabı 207 sayfa ile diğer kitaplardan daha kısa olmasına rağmen %32,7 ile çevre eğitimine en fazla yer veren içeriğe sahip olması açısından dikkat çekmektedir. Çalışmanın sonucunda çevre konularına özellikle 6., 7. ve 8. sınıf kitaplarında yer verildiği, ancak bu içeriklerin de daha kapsamlı ve etkili bir şekilde sunulması gerektiği belirlenmiştir.Öğrencilerin çevreye karşı sorumluluklarını yalnızca bireysel bir yükümlülük olarak değil, toplumsal ve kültürel bir sorumluluk olarak görmeleri gerektiği vurgulanmalıdır. Özellikle Türkçe ders kitaplarının 5.sınıftan itibaren tüm sınıflar düzeyinde içerikler ve etkinliklerle güçlendirilmesi, çevre eğitiminin etkinliğini artırmada önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir.