İZLEYİCİNİN BAKIŞINDAN İSPANYOL RESİM SANATI ÖRNEKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ: EVALUATION OF EXAMPLES OF SPANISH PAINTING FROM THE VIEWER’S PERSPECTIVE

Tuncay Murat ATAL

doi:10.5281/zenodo.17185444

Authors

Tuncay Murat ATAL Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.17185444

Keywords:

Plastic Arts, Viewer's Perspective, Art of Spanish Painting, Cultural Heritage, Art Criticism, Palimpsest

Abstract

Looking at the history of perspective from the sample world of a linear understanding of art shaped by Western canons within the historical framework, we see an aesthetic history dominated by a single-centered, masculine perspective that has taken a position for power and authority, shifting between gods and kings since primordial times. For all these reasons, the palimpsestic layers of perspective formed in today's viewer carry the large and small, recorded and anonymous traces of a very long historical process. The beginning of the existence of the viewer specific to this article is traced back to the 18th century, when art, artists, and the audience as individuals became autonomous. In addition, there is a research and analysis dimension that carries more traces of the viewer's gaze outside the record and attempts to direct the viewer's gaze towards an aesthetic space outside the archive. The history of aesthetics, shaped by a perspective nourished by the conceptual world of antiquity and informed by the terminology of ancient aesthetics, has undergone changes with the autonomy of art, the artist, and the viewer as an individual, traced back to the 18th century. In this long-term journey spanning from ancient times to the 20th century, and consequently to the present day, the viewer's perspective has changed, as has the vantage point. This article will examine the traces of changing perception processes from the viewer's perspective and the traces of aesthetic processes shaped between art, the artist, art production, and the viewer, using a comparative method based on historical examples, most of which are found in the Prado Museum Collection. Throughout this article, findings have been presented regarding how aesthetic perception in the palimpsestic layers of the viewer's mind positions itself in relation to the image, how the image is aesthetically perceived by the viewer, and how the image is re-created in the palimpsestic layers from the viewer's perspective.

References

Atal, T.M. (2015). Louvre Müzesi’nin La Joconde’u ve Prado Müzesi’nin Monna Lisa’sı. IFAS Uluslararası Güzel Sanatlar Sempozyumu Selçuk Üniversitesi Bildiri Kitabı, 12-13 Kasım, Konya.

Batur, E. (2000). Başkalaşımlar I-X, Yapı Kredi Yayınları.

Berger, J. (2006). Görme Biçimleri, (Çev: Yurdanur Salman). Metis Yayınları (1972)

Berger, J. (2019) Manzaralar Sanat Üzerine Yazılar, (Çev: Beril Eyüboğlu, Özlem Dalkıran, Oğuz Tecimel). Metis Yayınları (2016)

Charles the Fourth of Spain and His Family. Goya. (2025). https://www.museodelprado.es/en/whats-on/multimedia/charles-the-fourth-of-spain-and-his-family-goya/dfc3c7ca-4296-4af1-e0b4-91c68417db11, 25.07.2025.

Crary, J. (2010). Gözlemcinin Teknikleri On Dokuzuncu Yüzyılda Görme ve Modernite, (Çev: Elif Daldeniz). Metis Yayınları, (1992)

D’Alleva, A. (2020). Sanat Tarihi Nasıl Yazılır? (Çev: Emel A. Aksoy). Literatür Yayınları (2010)

Dillon, S. (2017). Palimpsest: Edebiyat, Eleştiri, Kuram, (Çev: Ferit Burak Aydar). Koç Üniversitesi Yayınları.

El caballero de la mano en el pecho. (2025). Museo Del Prado Kurumsal İnternet Sitesi. 25 Temmuz, 2025 tarihinde https://www.museodelprado.es/coleccion/obra-de-arte/el-caballero-de-la-mano-en-el-pecho/f9464042-cece-40af-af5b-6db609bdb1fd adresinden erişilmiştir.

Erzen, J. N. (2011). Çoğul Estetik. Metis Yayınları.

Foucault, M. (2001). Kelimeler ve Şeyler İnsan Bilimlerinin Bir Arkeolojisi, (Çev: Mehmet Ali Kılıçbay), İmge Kitabevi, (1966)

Frame of The Nobleman with his Hand on his Chest. (2025) Museo Del Prado Kurumsal İnternet Sitesi. 25 Temmuz, 2025 tarihinde https://www.museodelprado.es/en/the-collection/art-work/frame-of-the-nobleman-with-his-hand-on-his-chest/389f29db-29d9-4bae-8e34-95b81c80d63c adresinden erişilmiştir.

Güçbilmez, B. (2023). Anne Ben Düştüm mü? Kurmacalara Neden Muhtacız? Kurmaca-Gerçek İlişkisi Üzerine Bir Deneme. Kolektif Kitap.

Keskin, G. (2018), Baumgarten’ın Felsefesinde Estetik ve Mantık, Felsefe Arkivi - Archives of Philosophy, 49, 13-22. doi: 10.26650/arcp2018-591061

Leader, D. (2004). Mona Lisa Kaçırıldı Sanatın Bizden Gizledikleri, (Çev: Handan Akdemir). Ayrıntı Yayınları (2002)

Museo Nacional del Prado. (2007). Visitor’s Guide Museo del Prado [Kitapçık].

Museu Picasso de Barcelona. (t.y.). Las Meninas. Museu Picasso. https://museupicassobcn.cat/en/collection/artwork/las-meninas-9 adresinden erişilmiştir.

Negri, A. (2013). Sanat ve Çokluk Sanat Üzerine Dokuz Mektup, (Çev: Serkan Sönmezgil). MonoKL Yayınları (2009)

Paloma Esteban Leal (t.y.). Home / Collection Guernica. Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofia. https://www.museoreinasofia.es/en/collection/artwork/guernica adresinden erişilmiştir.

Pancorbo, Alberto. (2011). Brief history of the Moseo del Prado and Spanish painting. In María Dolores Jiménez-Blanco (Eds.), The Prado Guide (pp. 8-220), Gobierno de España, Ministerio de Cultura, Museo Nacional del Prado Edition

Portakal Sanat ve Kültür Evi [PSanat]. (2005). Goya: Modernitenin Habercisi. P Dünya Sanatı Dergisi, (38-39), 2-3.

Çelgin, G. (2018). ίό (adj.). Eski Yunanca Türkçe Sözlük içinde (1. Basım, 35). ALFA BasımYayım Dağıtım San. ve Tic. Ltd. Şti.

Rideal, L. (2016). Resimler Nasıl Okunur? Anlam ve Yöntem Okuma Rehberi, (Çev: Ece Nahum). Yapı-Endüstri Merkezi YEM Yayın (2014)

Saavedra, M. C. (2004). La Mancha’lı Yaratıcı Asilzade Don Quijote - I, (Çev: Roza Hakmen, Şiirleri Çev: Ahmet Güntan). Yapı Kredi Yayınları (1992)

Sayın, Z. (2003). İmgenin Pornografisi. Metis Yayınları.

Nişanyan, S. (2020). Anestezi. Nişanyan Sözlük Çağdaş Türkçenin Etimolojisi içinde. 15 Ağustos 2025 tarihinde https://www.nisanyansozluk.com/kelime/anestezi adresinden erişilmiştir.

Shiner, L. (2004). Sanatın İcadı Bir Kültür Tarihi, (Çev: İsmail Türkmen). Ayrıntı Yayınları (2001)

The Gentleman with his Hand on his Chest. Greco. (2025). Museo Del Prado Kurumsal İnternet Sitesi. 25 Temmuz, 2025 tarihinde https://www.museodelprado.es/en/whats-on/multimedia/the-gentleman-with-his-hand-on-his-chest-greco/8e210337-42d4-2e5f-600e-3b213119be48 adresinden erişilmiştir.

GÖRSEL KAYNAKÇA

Görsel 1: El Greco (Domenikos Theotokopoulos), Elini Göğsüne Koyan Şövalye (El Caballero de La Mano en El Pecho), tual üzerine yağlıboya, 81.8 cm x 66.1 cm, 1580, Prado Müzesi Koleksiyonu, Madrid.

Görsel 2: El Greco (Domenikos Theotokopoulos), Elini Göğsüne Koyan Şövalye Çerçevesi (Marco de El caballero de la mano en el pecho), 1600, Prado Müzesi Koleksiyonu, Madrid.

Görsel 3: Fotoğrafçı Hauser ve Editör Menet, El Greco’dan Elini Göğsüne Koyan Şövalye (El Caballero de La Mano en El Pecho), karton üzerine fototip, Sergilenmemiş., 86 mm x 147 mm, 1905’ten sonra, Prado Müzesi Koleksiyonu, Madrid.

Görsel 4: Fotoğrafçı Hauser ve Editör Menet, El Greco’dan Elini Göğsüne Koyan Şövalye (El Caballero de La Mano en El Pecho), karton üzerine fototipin kutusu, Sergilenmemiş., 86 mm x 147 mm, 1905’ten sonra, Prado Müzesi Koleksiyonu, Madrid.

Görsel 5: Diego Rodríguez de Silva y Velázquez, Nedimeler (Las Meninas), tual üzerine yağlıboya, 318 cm x 276 cm, Prado Müzesi Koleksiyonu, Madrid.

Görsel 6: Francisco José de Goya y Lucientes, IV. Carlos ve Ailesi (La familia de Carlos Cuarto), tual üzerine yağlıboya, 280 cm x 336 cm, 1800-1801, Prado Müzesi Koleksiyonu, Madrid.

Görsel 7: Pablo Picasso, Las Meninas, tuval üzerine yağlıboya, 194 cm x 260 cm, 1957, Picasso Müzesi Barselona Koleksiyonu, Barselona.

Görsel 8: Diego Rodríguez de Silva y Velázquez, Nedimeler’den ayrıntı (Las Meninas), tual üzerine yağlıboya, 318 cm x 276 cm, Prado Müzesi Koleksiyonu, Madrid.

Görsel 9: Francisco José de Goya y Lucientes, IV. Carlos ve Ailesi’nden ayrıntı (La familia de Carlos Cuarto), tual üzerine yağlıboya, 280 cm x 336 cm, 1800-1801, Prado Müzesi Koleksiyonu, Madrid.

Görsel 10: Pablo Picasso, Las Meninas, tuval üzerine yağlıboya, 194 cm x 260 cm, 1957, Picasso Müzesi Barselona Koleksiyonu, Barselona.

Görsel 11: Fotoğrafçı Hauser ve Editör Menet, El Greco’dan Elini Göğsüne Koyan Şövalye’den ayrıntı (El Caballero de La Mano en El Pecho), karton üzerine fototip ön kısmı, Sergilenmemiş., 86 mm x 147 mm, 1905’ten sonra, Prado Müzesi Koleksiyonu, Madrid.

EVALUATION OF EXAMPLES OF SPANISH PAINTING FROM THE VIEWER’S PERSPECTIVE