DÖRDÜNCÜ SINIF TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDAKİ METİNLERİN OKUNABİLİRLİK DÜZEYLERİ VE OKUDUĞUNU ANLAMA
READABILITY LEVELS OF TEXTS IN FOURTH GRADE TURKISH TEXTBOOKS AND READING COMPREHENSION
Özet Görüntüleme: 16
/ 
PDF İndirme: 11
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.17720722Anahtar Kelimeler:
Okunabilirlik, okuduğunu anlama, Türkçe ders kitapları, Türkçe eğitimiÖzet
Bu araştırmanın amacı dördüncü sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeylerinin farklı okunabilirlik formülleri ile değerlendirilerek karşılaştırılması ve dördüncü sınıf öğrencilerinin bu metinlerle ilgili okuduğunu anlama düzeylerinin belirlenmesidir. Bu araştırma betimsel yöntemlerden tarama modelinde yürütülmüştür. Araştırmada iki farklı değişken arasındaki ilişki ele alındığından ilişkisel tarama modelinde desenlenmiştir. Araştırmada “Ateşman Okunabilirlik Formülü” ve öğrencilerin okuduğunu anlama puan ortalamalarını karşılaştırıldığında, öğrencilerin “zor” olan metinden en yüksek puanı aldıkları görülürken, orta güçlükte olan metinden ise en düşük puanı aldıkları görülmektedir. “Çetinkaya-Uzun Okunabilirlik Formülü” ve öğrencilerin okuduğunu anlama puan ortalamaları karşılaştırıldığında, öğrenciler “yetersiz (10-11-12. sınıf)” okunabilirlik düzeyinde olan metinlerden en yüksek puanı alırken, eğitsel (8-9. sınıf) metinlerden ise daha düşük puan almışlardır. “Bezirci-Yılmaz Okunabilirlik Formülleri” ile elde edilen okunabilirlik düzeyi ve öğrencilerin okuduğunu anlama puan ortalamalarına bakıldığında da öğrencilerin lisans düzeyindeki metinlerden en yüksek puanları aldıkları görülürken, ilköğretim sınıf düzeyi metinlerden ise en düşük puanı aldıkları görülmüştür. “Sönmez Anlaşılabilirlik (Okunabilirlik) Formülleri” ile elde edilen okunabilirlik düzeyi ve öğrencilerin okuduğunu anlama puan ortalamalarına bakıldığında da “metin yardım alınarak anlaşılır” okunabilirlik düzeyindeki metinden en yüksek puan alınırken, “metin anlaşılır” okunabilirlik düzeyindeki metinlerden daha düşük puanların alındığı, “Flesch-Kincaid Okunabilirlik Formülleri” ile elde edilen okunabilirlik düzeyi ve öğrencilerin okuduğunu anlama puan ortalamalarına bakıldığında ise üç metnin üniversite mezunu seviyesinde olmasına rağmen en yüksek ve en düşük okuduğunu anlama puanı olduğu görülmektedir. Elde edilen bulgular doğrultusunda metinlerin okunabilirlik düzeyleri ile öğrencilerin okuduğunu anlama düzeyleri arasında bir ilişki olmadığı tespit edilmiştir. Ancak öğrencilerin aldıkları toplam puanlar ile anne ve baba eğitim durumu arasında anlamlı bir farklılık olduğu tespit edilmiştir. Bu araştırmada, ders kitaplarına seçilecek metinlerin okunabilirlik açısından incelenmesi sonucunda, okunabilirlik formüllerinin Türkçeye uygun olmadığı ve Türkçeye uygun okunabilirlik formülleri geliştirilmesi, öğrencilerin okuduğunu anlama becerileri ile okunabilirlik formülü geliştirme çalışmalarının yapılması, alan yazına katkı sağlayacak okunabilirlik çalışmalarının devam etmesi önerilmektedir.
Referanslar
Ateşman, E. (1997). Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi. A.Ü. TÖMER Dil Dergisi. 58, 171–174.
Bağcı, H. ve Ünal, Y. (2013). İlköğretim 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeyi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 12-28.
Baki, Y. (2019). Türkçe dersi 8. Sınıf kitabındaki metinlerin okunabilirliği. Journal of Language Education and Research, 5(1), 30-46. DOI: 10.31464/jlere.528298
Bezirci, B. ve Yılmaz, A. E. (2010). Metinlerin okunabilirliğinin ölçülmesi üzerine bir yazılım kütüphanesi ve Türkçe için yeni bir okunabilirlik ölçütü. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 12(3), 49-62.
Bıyık, Z. ve Melanlıoğlu, D. (2022). Kovid-19 sürecinde ortaokul öğrencilerinin akıcı okuma becerilerinin okuduğunu anlama, okuma tutum ve kaygısıyla ilişkisi. Karadeniz Araştırmaları, 19 (76), 1311-1330. DOI:10.56694/karadearas.1220659
Bolat, K. (2016). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik ve anlaşılabilirliği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
Bora, A. (2019). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik yönünden incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi.
Can, A. (2014). SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi, Pegem Akademi Yayınları.
Ceran, E., Yıldız, M. O. ve Özdemir, İ. (2015). İlkokul 2. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerilerinin cinsiyet ve yaşa göre incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 5(3), 151-166.
Chall, J. S. (1988). The Beginning Years. In B. L. Zakaluk and S. J. Samuels (Eds.), Readability: Its Past, Present and Future (pp. 2-13), Newark, Delaware: IRA
Cimem, Ö. (2017). Okula başlama yaşına göre ilkokul ikinci sınıf öğrencilerinin okuma becerilerine dair bir araştırma [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
Coşkun, K. (2021). Sekizinci sınıf Türkçe ders kitabındaki okuma metinlerinin okunabilirlik düzeyinin değerlendirilmesi. International Journal of Language Academy, 36(36), 66-77. DOI:10.29228/ijla.48401
Çakıroğlu, O. (2015). İlkokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeylerinin öğrenme güçlüğü olan öğrenciler açısından değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 14 (2), 671-681. DOI: 10.17051/io.2015.31984
Çetinkaya, G. ve Uzun, L. (2018). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik özellikleri, (1. Baskı), Pegem Akademi Yayıncılık.
Çetinkaya, G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
Çiftçi, Ö., Çeçen, M. A. ve Melanlıoğlu, D. (2007). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (Elektronik), 6(22), 206-219. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/69981
Çiftçi, Ö. ve Temizyürek, F. (2008). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerilerinin ölçülmesi/Measurement Understanding of Reading Skills In 5th Classes of Primary Schools. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5-9.
Çoban, A. (2014). Okunabilirlik kavramına yönelik bir derleme çalışması. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 9, 96-111.
Demirci, M. E. (2008). Okuma yöntemini ses temelli yöntem ile öğrenmiş ilkokul 2. ve 3. sınıf öğrencilerin okuduğunu anlama, okuma hızı ve okumada doğruluk düzeyleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
Dilek, E. (2021). 6. sınıf Türkçe ders kitaplarının tema-metin ilişkisi bakımından okunabilirliği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Giresun Üniversitesi.
Durukan, E. (2014). Metinlerin okunabilirlik düzeyleri ile öğrencilerin okuma becerileri arasındaki ilişki. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(3), 68-76.
Gelbal, S. (2010). Sekizinci sınıf öğrencilerinin sosyoekonomik özelliklerinin Türkçe başarısı üzerinde etkisi. Eğitim ve Bilim, 33(150), 1-13.
Güzel, İ., ve Erdem, İ. (2022). İçerik temelli eleştirel düşünme öğretiminin 5. sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerine etkisi. Journal of Turkish Studies, 17(6), 1359–1391. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.62524
Hanedar, R. T. (2011). 8. sınıf öğrencilerinin kitap okuma alışkanlığı ve okuduğunu anlama becerileri üzerine bir araştırma [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
Karatay, H., Bolat, K. K. ve Güngör, H. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik ve anlaşılabilirliği. The Journal Academic Social Science Studies, 6, 603-623. https://dx.doi.org/10.9761/JASSS1770
Karasar, N. (2017). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar ilkeler teknikler. (32. Baskı). Nobel Yayınları.
Kaya, Z. (1998), “İş Eğitimi Kitaplarının Okunaklılığı”, Eğitim ve Bilim, (108), 30–35.
Köse, E. Ö. (2009). Biyoloji 9. sınıf ders kitabı hücre ile ilgili metinlerin okunabilirlik düzeyleri. Journal of Arts and Sciences,12, 141-150.
MEB (2009). İlköğretim Türkçe dersi (1-5. Sınıflar) öğretim programı ve kılavuzu. Ders Kitapları Müdürlüğü Basımevi, Ankara.
MEB (2019). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=663
MEB (2021). Ders kitaplarında okunabilirlik. MEB: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
Miles, M, B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
Millî Eğitim Bakanlığı. (2009). Millî Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları Yönetmeliği, Resmî Gazete, 27449.
Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2010). PISA 2009 Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Projesi, Ulusal Ön Rapor. Ankara: Eğitim Araştırma ve Geliştirme Dairesi Yayınları. Erişim Tarihi: 21 Aralık 2016 http://www. earged. meb. gov. tr/pdf/pisa2009rapor. pdf, 18.
Okur, A. ve Arı, G. (2013). 6, 7, 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirliği. İlköğretim Online, 12(1), 202-226.
Özbay, M. (2003). Türkçe öğretiminde hedef-araç ilişkisinin ders kitabı örneğinde değerlendirilmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları, (13), 59-69.
Özçetin, K. ve Karakuş, N. (2020). 5. Sınıf türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik yönünden incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 5(1), 175-190.
Özdemir, S. (2016). Beşinci sınıf Türkçe ders kitabındaki öyküleyici ve bilgilendirici metinlerin okunabilirlik durumu. Sınırsız Eğitim ve Araştırma Dergisi, 1(1), 33-46.
Özhan, T. (2019). İlkokul 3. sınıf öğrencilerinin akıcı okuma becerilerinin ve anlama düzeylerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
Saltık, O. (2018). Okuma kültürü edindirme sürecinde Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin niteliği üzerine öğretmen görüşleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(2), 281-296.
Solmaz, E. (2009). İlköğretim 4. ve 5. sınıf düzeylerindeki Türkçe metinlerde cümle uzunluğu, kelime uzunluğu ve kelime hazinesinin okunabilirlik üzerine etkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
Sönmez, V. (2003). Metinlerin eğitselliğini saptamada matematiksel bir yaklaşım (Sönmez modeli). Eğitim Araştırmaları, 10, 24–39.
Temizyürek, F. (2010). Türkiye’de okuma seferberliği çerçevesinde seçilen kitapların kelime-cümle uzunlukları ve okunabilirlik açısından incelenmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27, 645-654.
Temur, T. (2002). İlköğretim 5. sınıf Türkçe ders kitaplarında bulunan metinler ile öğrenci kompozisyonlarının okunabilirlik düzeyleri açısından karşılaştırılması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
Temur, T. (2003) Okunabilirlik (readability). TÜBAR-XIII-/2003-Bahar, 174-177.
Tolğay, N. (2020). Öğrencilerin hata analizi bulgularına göre okuma durumlarının değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
Vatansever Bayraktar, H. (2015). Ses temelli cümle yöntemi ile okuma yazma öğrenen öğrencilerin farklı metin türlerine göre okuduğunu anlama başarılarının incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi/The Journal of International Social Research, 8(40), 595-612.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (10. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
Yıldız, M. ve Akyol, H. (2011). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama, okuma motivasyonu ve okuma alışkanlıkları arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi , 31(3), 793-815.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Socrates Journal of Interdisciplinary Social Researches
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
