İZLEYİCİNİN BAKIŞINDAN İSPANYOL RESİM SANATI ÖRNEKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
EVALUATION OF EXAMPLES OF SPANISH PAINTING FROM THE VIEWER’S PERSPECTIVE
Özet Görüntüleme: 33
/ 
PDF İndirme: 14
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.17185444Anahtar Kelimeler:
Plastik Sanatlar, İzleyicinin Bakışı, İspanyol Resim Sanatı, Kültürel Miras, Sanat Eleştirisi, PalimpsestÖzet
Bakışın tarihine, batılı kanonlar ile şekillendirilmiş tarihsel dizgede düz çizgisel bir sanat anlayışının örneklem dünyasından bakıldığında, ilksel zamanlardan itibaren tanrılar ve krallar arasında yer değiştiren güç ve otorite için pozisyon almış tek merkezli ve eril bir bakışın estetik tarihinden söz edilmektedir. Bütün bu nedenle günümüz izleyicisinde oluşan palimpsestik bakış katmanları, çok uzun tarihsel bir sürecin irili, ufaklı ve kayıtlı ya da anonim izlerini taşımaktadır. Bu makalenin özelindeki izleyicinin varoluşunun başlangıcı, daha çok sanatın, sanatçının ve birey olarak izleyicinin özerkleştiği 18. yüzyıla tarihlendirilmektedir. Yanı sıra izleyicinin bakışının daha çok kayıt dışı izlerini taşıyan ve izleyicinin bakışını arşiv dışı bir estetik alana yönlendirmeye çalışan araştırma ve inceleme boyutundan söz edilmektedir. Özellikle antikitenin anlam dünyasından beslenen ve antik çağ estetiğinin terminolojisi üzerinden şekillenen bakışın estetik tarihi, sanatın, sanatçının ve birey olarak izleyicinin 18. yüzyılla tarihlendirilen özerkliği ile değişim göstermektedir. Antik zamanlardan 20. yüzyıla, dolayısıyla da günümüze uzanan bakışın bu uzun soluklu serüveninde izleyicinin bakışı gibi seyir noktası da değişmiştir. Bu makalede izleyicinin bakışı özelinde değişen duyumsama süreçlerinin izleri ve sanat, sanatçı, sanat üretimi, izleyici arasında şekillenen estetik süreçlerin izleri, çoğunluğu Prado Müzesi Koleksiyonunda bulunan tarihsel örnekler üzerinden karşılaştırma yöntemi ile ele alınacaktır. Bu makale boyunca izleyicinin zihninin palimpsestik katmanlarındaki estetik duyumsamanın resmin karşısında nasıl pozisyon aldığı ile resmin estetik olarak izleyici tarafından duyumsandığı ve izleyicinin bakışından resmin palimpsestik katmanlarında yeniden varedildiği üzerine bulgular ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Referanslar
Atal, T.M. (2015). Louvre Müzesi’nin La Joconde’u ve Prado Müzesi’nin Monna Lisa’sı. IFAS Uluslararası Güzel Sanatlar Sempozyumu Selçuk Üniversitesi Bildiri Kitabı, 12-13 Kasım, Konya.
Batur, E. (2000). Başkalaşımlar I-X, Yapı Kredi Yayınları.
Berger, J. (2006). Görme Biçimleri, (Çev: Yurdanur Salman). Metis Yayınları (1972)
Berger, J. (2019) Manzaralar Sanat Üzerine Yazılar, (Çev: Beril Eyüboğlu, Özlem Dalkıran, Oğuz Tecimel). Metis Yayınları (2016)
Charles the Fourth of Spain and His Family. Goya. (2025). https://www.museodelprado.es/en/whats-on/multimedia/charles-the-fourth-of-spain-and-his-family-goya/dfc3c7ca-4296-4af1-e0b4-91c68417db11, 25.07.2025.
Crary, J. (2010). Gözlemcinin Teknikleri On Dokuzuncu Yüzyılda Görme ve Modernite, (Çev: Elif Daldeniz). Metis Yayınları, (1992)
D’Alleva, A. (2020). Sanat Tarihi Nasıl Yazılır? (Çev: Emel A. Aksoy). Literatür Yayınları (2010)
Dillon, S. (2017). Palimpsest: Edebiyat, Eleştiri, Kuram, (Çev: Ferit Burak Aydar). Koç Üniversitesi Yayınları.
El caballero de la mano en el pecho. (2025). Museo Del Prado Kurumsal İnternet Sitesi. 25 Temmuz, 2025 tarihinde https://www.museodelprado.es/coleccion/obra-de-arte/el-caballero-de-la-mano-en-el-pecho/f9464042-cece-40af-af5b-6db609bdb1fd adresinden erişilmiştir.
Erzen, J. N. (2011). Çoğul Estetik. Metis Yayınları.
Foucault, M. (2001). Kelimeler ve Şeyler İnsan Bilimlerinin Bir Arkeolojisi, (Çev: Mehmet Ali Kılıçbay), İmge Kitabevi, (1966)
Frame of The Nobleman with his Hand on his Chest. (2025) Museo Del Prado Kurumsal İnternet Sitesi. 25 Temmuz, 2025 tarihinde https://www.museodelprado.es/en/the-collection/art-work/frame-of-the-nobleman-with-his-hand-on-his-chest/389f29db-29d9-4bae-8e34-95b81c80d63c adresinden erişilmiştir.
Güçbilmez, B. (2023). Anne Ben Düştüm mü? Kurmacalara Neden Muhtacız? Kurmaca-Gerçek İlişkisi Üzerine Bir Deneme. Kolektif Kitap.
Keskin, G. (2018), Baumgarten’ın Felsefesinde Estetik ve Mantık, Felsefe Arkivi - Archives of Philosophy, 49, 13-22. doi: 10.26650/arcp2018-591061
Leader, D. (2004). Mona Lisa Kaçırıldı Sanatın Bizden Gizledikleri, (Çev: Handan Akdemir). Ayrıntı Yayınları (2002)
Museo Nacional del Prado. (2007). Visitor’s Guide Museo del Prado [Kitapçık].
Museu Picasso de Barcelona. (t.y.). Las Meninas. Museu Picasso. https://museupicassobcn.cat/en/collection/artwork/las-meninas-9 adresinden erişilmiştir.
Negri, A. (2013). Sanat ve Çokluk Sanat Üzerine Dokuz Mektup, (Çev: Serkan Sönmezgil). MonoKL Yayınları (2009)
Paloma Esteban Leal (t.y.). Home / Collection Guernica. Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofia. https://www.museoreinasofia.es/en/collection/artwork/guernica adresinden erişilmiştir.
Pancorbo, Alberto. (2011). Brief history of the Moseo del Prado and Spanish painting. In María Dolores Jiménez-Blanco (Eds.), The Prado Guide (pp. 8-220), Gobierno de España, Ministerio de Cultura, Museo Nacional del Prado Edition
Portakal Sanat ve Kültür Evi [PSanat]. (2005). Goya: Modernitenin Habercisi. P Dünya Sanatı Dergisi, (38-39), 2-3.
Çelgin, G. (2018). ίό (adj.). Eski Yunanca Türkçe Sözlük içinde (1. Basım, 35). ALFA BasımYayım Dağıtım San. ve Tic. Ltd. Şti.
Rideal, L. (2016). Resimler Nasıl Okunur? Anlam ve Yöntem Okuma Rehberi, (Çev: Ece Nahum). Yapı-Endüstri Merkezi YEM Yayın (2014)
Saavedra, M. C. (2004). La Mancha’lı Yaratıcı Asilzade Don Quijote - I, (Çev: Roza Hakmen, Şiirleri Çev: Ahmet Güntan). Yapı Kredi Yayınları (1992)
Sayın, Z. (2003). İmgenin Pornografisi. Metis Yayınları.
Nişanyan, S. (2020). Anestezi. Nişanyan Sözlük Çağdaş Türkçenin Etimolojisi içinde. 15 Ağustos 2025 tarihinde https://www.nisanyansozluk.com/kelime/anestezi adresinden erişilmiştir.
Shiner, L. (2004). Sanatın İcadı Bir Kültür Tarihi, (Çev: İsmail Türkmen). Ayrıntı Yayınları (2001)
The Gentleman with his Hand on his Chest. Greco. (2025). Museo Del Prado Kurumsal İnternet Sitesi. 25 Temmuz, 2025 tarihinde https://www.museodelprado.es/en/whats-on/multimedia/the-gentleman-with-his-hand-on-his-chest-greco/8e210337-42d4-2e5f-600e-3b213119be48 adresinden erişilmiştir.
GÖRSEL KAYNAKÇA
Görsel 1: El Greco (Domenikos Theotokopoulos), Elini Göğsüne Koyan Şövalye (El Caballero de La Mano en El Pecho), tual üzerine yağlıboya, 81.8 cm x 66.1 cm, 1580, Prado Müzesi Koleksiyonu, Madrid.
Görsel 2: El Greco (Domenikos Theotokopoulos), Elini Göğsüne Koyan Şövalye Çerçevesi (Marco de El caballero de la mano en el pecho), 1600, Prado Müzesi Koleksiyonu, Madrid.
Görsel 3: Fotoğrafçı Hauser ve Editör Menet, El Greco’dan Elini Göğsüne Koyan Şövalye (El Caballero de La Mano en El Pecho), karton üzerine fototip, Sergilenmemiş., 86 mm x 147 mm, 1905’ten sonra, Prado Müzesi Koleksiyonu, Madrid.
Görsel 4: Fotoğrafçı Hauser ve Editör Menet, El Greco’dan Elini Göğsüne Koyan Şövalye (El Caballero de La Mano en El Pecho), karton üzerine fototipin kutusu, Sergilenmemiş., 86 mm x 147 mm, 1905’ten sonra, Prado Müzesi Koleksiyonu, Madrid.
Görsel 5: Diego Rodríguez de Silva y Velázquez, Nedimeler (Las Meninas), tual üzerine yağlıboya, 318 cm x 276 cm, Prado Müzesi Koleksiyonu, Madrid.
Görsel 6: Francisco José de Goya y Lucientes, IV. Carlos ve Ailesi (La familia de Carlos Cuarto), tual üzerine yağlıboya, 280 cm x 336 cm, 1800-1801, Prado Müzesi Koleksiyonu, Madrid.
Görsel 7: Pablo Picasso, Las Meninas, tuval üzerine yağlıboya, 194 cm x 260 cm, 1957, Picasso Müzesi Barselona Koleksiyonu, Barselona.
Görsel 8: Diego Rodríguez de Silva y Velázquez, Nedimeler’den ayrıntı (Las Meninas), tual üzerine yağlıboya, 318 cm x 276 cm, Prado Müzesi Koleksiyonu, Madrid.
Görsel 9: Francisco José de Goya y Lucientes, IV. Carlos ve Ailesi’nden ayrıntı (La familia de Carlos Cuarto), tual üzerine yağlıboya, 280 cm x 336 cm, 1800-1801, Prado Müzesi Koleksiyonu, Madrid.
Görsel 10: Pablo Picasso, Las Meninas, tuval üzerine yağlıboya, 194 cm x 260 cm, 1957, Picasso Müzesi Barselona Koleksiyonu, Barselona.
Görsel 11: Fotoğrafçı Hauser ve Editör Menet, El Greco’dan Elini Göğsüne Koyan Şövalye’den ayrıntı (El Caballero de La Mano en El Pecho), karton üzerine fototip ön kısmı, Sergilenmemiş., 86 mm x 147 mm, 1905’ten sonra, Prado Müzesi Koleksiyonu, Madrid.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Socrates Journal of Interdisciplinary Social Researches
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
