TÜRKİYE’DE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ HALK SAĞLIĞI POLİTİKALARINA KATKISI: YEŞİLAY VE YEDAM ÜZERİNDEN BİR DEĞERLENDİRME
THE CONTRIBUTION OF NON-GOVERNMENTAL ORGANIZATIONS TO PUBLIC HEALTH POLICIES IN TÜRKİYE: AN EVALUATION THROUGH THE EXAMPLE OF YEŞİLAY AND YEDAM
Özet Görüntüleme: 200
/ 
PDF İndirme: 38
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15448484Anahtar Kelimeler:
Halk Sağlığı Politikaları, Sivil Toplum Kuruluşları (STK), Bağımlılıkla Mücadele, YEŞİLAY, Yeşilay Danışmanlık Merkezi (YEDAM)Özet
Türkiye Yeşilay Cemiyeti (TYC), 1920 yılında İstanbul’da kurulmuş, alkol ve uyuşturucu başta olmak üzere toplumu tehdit eden tüm bağımlılık türleriyle mücadele eden köklü bir sivil toplum kuruluşudur. Cemiyetin temel amacı, insan onurunu esas alarak bireyleri tütün, alkol, uyuşturucu, kumar, teknoloji ve internet gibi bağımlılıklardan korumak; toplumun farkındalık düzeyini artırmak ve sağlıklı nesillerin yetişmesine katkıda bulunmaktır. Türkiye genelinde 120 şubesi ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti dâhil olmak üzere 105 Yeşilay Danışmanlık Merkezi (YEDAM) ile hizmet veren kurum hem koruyucu önleyici hem de rehabilite edici hizmetler sunmaktadır.
Millî Eğitim Bakanlığı başta olmak üzere birçok kamu kurumu ile iş birliği içinde geliştirilen Türkiye Bağımlılıkla Mücadele (TBM), Okulda Bağımlılığa Müdahale (OBM) ve Yeşilay Yaşam Becerileri Eğitimi (YYBE) gibi eğitim programlarıyla milyonlarca öğrenci ve yetişkine ulaşılmaktadır. YEDAM; alkol, madde, tütün, kumar ve teknoloji bağımlılığı alanlarında uzman psikologlar ve sosyal hizmet uzmanlarıyla ücretsiz danışmanlık hizmeti verir. Telefonla danışmanlık, yüz yüze görüşme, grup terapileri, sosyal destek ve atölye çalışmaları yoluyla bireylerin topluma kazandırılması hedeflenmektedir. Yeşilay, uluslararası düzeyde de Uluslararası Yeşilay Federasyonu (UYEF) aracılığıyla 34 ülkede faaliyet göstermektedir.
104 yıllık kurumsal geçmişiyle Yeşilay, bağımlılıklarla mücadele alanında sürdürdüğü çok boyutlu faaliyetler aracılığıyla, Türkiye’de halk sağlığı politikalarının şekillenmesinde sivil toplumun etkili bir politika aktörü olarak konumlandığını ortaya koymaktadır; bu çalışmada ise, Yeşilay ve YEDAM örneği üzerinden sivil toplumun halk sağlığına yönelik koruyucu, önleyici ve rehabilite edici katkıları yapısal, işlevsel ve politika üretim süreçleri bağlamında değerlendirilmektedir.
Referanslar
Addolorato, G., Leggio, L., Abenavoli, L., Gasbarrini, G., & Alcoholism Treatment Study Group. (2005). Neurobiochemical and clinical aspects of craving in alcohol addiction: A review. Addictive Behaviors, 30(6), 1209-1224.
Agarwal, V., & Kar, S. K. (2015). Technology addiction in adolescents. Journal of Indian Association for Child and Adolescent Mental Health, 11(3), 170-174.
Aktürk, İ. (2019). Bir bağımlılık tedavi merkezindeki etkinliklerin tedavi üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi. Anatolian Journal of Psychiatry, (Special Issue: 1), 112-115.
Alyanak, B. (2016). İnternet bağımlılığı. Klinik Tıp Pediatri Dergisi, 8(5), 20-24.
Buse, K., Mays, N., & Walt, G. (2012). Making health policy. Open University Press.
Centers for Disease Control and Prevention. (2023). Health effects of cigarette smoking. U.S. Department of Health and Human Services. https://www.cdc.gov/.
Collins, C., & Koplan, J. P. (2009). Health impact assessments: A step toward health in all policies. JAMA, 302(3), 315-317.
Çakmak, S., & Tamam, L. (2018). Kumar oynama bozukluğu: Genel bir bakış. Bağımlılık Dergisi, 19(3), 78-97.
Direkli, H., Işık, A., Kahraman, B., Sezer, S., & Şenyüz, C. (2019). YEDAM Danışmanlık Merkezinde danışanların klinik ilk görüşmeye gelme durumunu etkileyen faktörlerin incelenmesi. Cyprus Turkish Journal of Psychiatry & Psychology, 1(Special Issue 1), 6-8.
Green, L. W., & Kreuter, M. W. (2005). Health program planning: An educational and ecological approach. McGraw-Hill.
Haefeli, J., Lischer, S., & Schwarz, J. (2016). Early detection items and responsible gambling features for online gambling. In R. J. Williams, R. T. Wood, & J. Parke (Eds.), Exploring internet gambling (pp. 15-30). Routledge.
Hill, M., & Hupe, P. (2009). Implementing public policy: An introduction to the study of operational governance. Sage Publications.
Holtgraves, T. (2009). Gambling, gambling activities, and problem gambling. Psychology of Addictive Behaviors, 23(2), 295-302.
Kingdon, J. W. (1995). Agendas, alternatives, and public policies. HarperCollins.
Kuss, D. J. (2013). Internet gaming addiction: Current perspectives. Psychology Research and Behavior Management, 6, 125-137.
Kutlu, Ö., Örselli, E., & Babahanoğlu, V. (2017). Türkiye’de gençlerin uyuşturucu ile mücadele politikaları hakkında düşünceleri. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 5(1), 125-149.
Küçükvardar, M., & Tingöy, Ö. (2018). Teknoloji bağımlılığının semptomlar temelinde incelenmesi. AJIT-e: Academic Journal of Information Technology, 9(35), 111-123.
Lasswell, H. D. (1956). The decision process: Seven categories of functional analysis. Bureau of Governmental Research.
Meydan Larousse. (1992). Meydan Larousse: Büyük lügat ve ansiklopedi (Cilt 20).
National Cancer Institute. (2014). Smokeless tobacco and cancer. National Institutes of Health. https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/tobacco/smokeless-fact-sheet
Potenza, M. N., Kosten, T. R., & Rounsaville, B. J. (2001). Pathological gambling. JAMA, 286(2), 141-144.
Sabatier, P. A., & Jenkins-Smith, H. C. (1993). Policy change and learning: An advocacy coalition approach. Westview Press.
Selby, P., & Zawertailo, L. (2022). Tobacco addiction. New England Journal of Medicine, 387(4), 345-354.
Selvi, Ö., Afacan, S., & Biçici, G. (2020). Sivil toplum kuruluşlarında sosyal sorumluluk anlayışı: Yeşilay örneği. Middle Black Sea Journal of Communication Studies, 5(1), 11-20.
Şimşek, M., Aktürk, İ., Dinç, M., Işık, S., & Ögel, K. (2019). Bir bağımlılık danışma merkezinde uygulanan tedavi programına yönelik etkililik değerlendirmesi: YEDAM örneği. Addicta: The Turkish Journal on Addiction, 6(3), 797-819.
Türkiye Yeşilay Cemiyeti. (2017). Yeşilay Stratejik Plan 2017-2019. Türkiye Yeşilay Cemiyeti Yayınları.
Türkiye Yeşilay Cemiyeti. (2019a). Faaliyet raporu 2018. Türkiye Yeşilay Cemiyeti Yayınları.
Türkiye Yeşilay Cemiyeti. (2019b). Yetmiş birinci dönem raporu 2015-2018. Türkiye Yeşilay Cemiyeti Yayınları.
Türkiye Yeşilay Cemiyeti. (2020). Yeşilay Stratejik Plan 2020-2022. Türkiye Yeşilay Cemiyeti Yayınları.
Türkiye Yeşilay Cemiyeti. (2021a). Faaliyet raporu 2020. Türkiye Yeşilay Cemiyeti Yayınları.
Türkiye Yeşilay Cemiyeti. (2021b). Yeşilay tanıtım rehberi 2021. Türkiye Yeşilay Cemiyeti Yayınları.
Türkiye Yeşilay Cemiyeti. (2022). Faaliyet raporu 2021. Türkiye Yeşilay Cemiyeti Yayınları.
Türkiye Yeşilay Cemiyeti. (2023). Yeşilay Stratejik Plan 2023-2025. Türkiye Yeşilay Cemiyeti Yayınları.
Türkiye Yeşilay Cemiyeti. (2024). Yeşilay Danışmanlık Merkezi (YEDAM). https://www.yesilay.org.tr/tr/yesilay-danismanlik-merkezi.
Vengeliene, V., Bilbao, A., Molander, A., & Spanagel, R. (2008). Neuropharmacology of alcohol addiction. British Journal of Pharmacology, 154(2), 299-315.
Volkow, N. D. (2009). Tobacco addiction. National Institute on Drug Abuse Research.
Walt, G., & Gilson, L. (1994). Reforming the health sector in developing countries: The central role of policy analysis. Health Policy and Planning, 9(4), 353-370.
World Health Organization. (1986). Ottawa charter for health promotion. World Health Organization.
Zou, Z., Wang, H., d’Oleire Uquillas, F., Wang, X., Ding, J., & Chen, H. (2017). Definition of substance and non-substance addiction. In H. Chen (Ed.), Substance and non-substance addiction (pp. 21-41). Springer.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Socrates Journal of Interdisciplinary Social Researches
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
