TÜRKİYE’DE GIDA FİYATLARI ENDEKSİ İLE TARIM ÜRÜNLERİ ÜRETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ENGLE-GRANGER YÖNTEMİ İLE İNCELENMESİ
Özet Görüntüleme: 364
/ 
PDF İndirme: 187
DOI:
https://doi.org/10.51293/socrates24-196Anahtar Kelimeler:
Gıda Fiyatları Endeksi, Engle-Granger Eşbütünleşme Testi, Tarım Ürünleri , Zaman SerileriÖzet
Son yıllarda enflasyonda yaşanan artış hanehalklarının temel tüketim harcamalarından biri olan gıda konusunda yoğun olarak tartışılmaktadır. Gıda fiyatlarında yaşanan yükselmenin nedenleri incelendiğinde araştırmalar Dünyada ve Türkiye’de iklim koşulları, tarımsal üretim faktörleri, Rusya-Ukrayna savaşından kaynaklı lojistik aksamalar gibi ortak sorunlara odaklanırken, yerelde Türkiye açısından şehirleşme, göç ve gelir dağılımı gibi faktörlerin tarımsal üretime dolayısıyla gıda fiyatlarına etkisini ön plana çıkarmaktadır. Son dönemde gıdanın üreticiden tüketiciye ulaşma sürecinde yüksek oranda fiyat değişimine uğradığı görüşü tartışılmaktadır. Bu noktada tarım ürünleri fiyatlarında yaşanan artışların gıda fiyatlarına nasıl yansıdığı araştırmanın odak konusu olmuştur. Çalışma kapsamında çiftçinin üretip piyasaya sürdüğü mal ve hizmetlerin fiyatlarında yaşanan değişimleri aylık olarak ölçmeyi hedefleyen Tarım Ürünleri Üretici Fiyat endeksi (TARIM-ÜFE) ile hanehalklerının tüketim kalıplarına göre oluşturulan ve enflasyonu ölçmek için aylık yayımlanan Tüketici Fiyat Endeksinin alt endeksi olan Gıda Fiyatları Endeksi (GFE) arasında bilimsel olarak bir ilişkinin varlığı araştırılmak istenmiştir. Yapılan analizler sonucu uzun dönemde Gıda fiyatları ile Tarım ürünleri fiyatları arasında bir ilişkinin olduğu Engle-Granger yöntemi kullanılarak tespit edilmiştir. TARIM-ÜFE’de yaşanacak %1’lik bir artış GFE’ye uzun dönemde %0,70 oranında artırmaktadır. İki seri arasında kurulan hata düzeltme modeli ile kısa dönemde yaşanan bozulmaların uzun dönemde her ay %21 oranında düzeltildiği sonucuna ulaşılmıştır.
Referanslar
Abdioğlu, Z., & Korkmaz, Ö. (2012). Tüketici ve Üretici Fiyat Endekslerinde Fiyat Geçişkenliği: Alt Sektörler. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 16(2), 65-81.
Eştürk, Ö., & Albayrak, N. (2018). Tarım Ürünleri-Gıda Fiyatları Artışları ve Enflasyon Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi(18. EYİ Özel Sayısı), 147-158.
EViews 13. (2022, 10). EViews. EViews Web Sitesi: https://www.eviews.com/home.html adresinden alındı
FAO. (2021, 8). İşgücü Göstergeleri. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Web Sitesi: http://www.fao.org/faostat/en/#data/OE adresinden alındı
FAO. (2022, 11). Gıda Fiyatları Endeksi. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Web Sitesi: http://www.fao.org/worldfoodsituation/foodpricesindex/en/ adresinden alındı
FAO. (2022, 11). İşgücü Göstergeleri. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Web Sitesi: http://www.fao.org/faostat/en/#data/OE adresinden alındı
Ghazali, M. F., Muhammad, M. Z., & Ooi, A. Y. (2008). Do Producer Prices Cause Consumer Prices? Some Empirical Evidence. International Journal of Business and Management, 3(11), 78-82.
Kofoğlu, İ. H., Küçükkale, Y., & Yamak, R. (2018). Faiz Oranları, Döviz Kurları ve Çekirdek Fiyat Endeksleri Arasındaki Dinamik İlişkiler: Türkiye Örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(6), 1111-1118.
National Council on Economic Education. (1995). A Framework for Teaching Basic Economic Concepts. Council for Economic Educat.
OECD. (2021, 10 17). CPI İnflation. Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği Örgütü Web Sitesi: https://data.oecd.org/price/inflation-cpi.htm adresinden alındı
Ovla, D., Türkegün, M., Özdemir, A. A., Özcömert, B. V., & Taşdelen, B. (2017, 6). Parametrik olmayan yöntemlerin yanlış kullanımı ve doğurabileceği sonuçlar: simülasyon çalışması. Cukurova Medical Journal, s. 241-248.
Pappas, C., & Papadas, C. (2015). Farm Production Costs, Producer Prices and Retail Food Prices: A Cointegration Analysis. Working Papers, 2015(1).
R 4.2.2. (2022, 10). The R Project for Statistical Computing. R Web Sitesi: https://cran.r-project.org/mirrors.html adresinden alındı
Tekin, Ü. S. (2019). Bazı Makroekonomik Göstergelerle Tüketici Fiyat Endeksi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Türkiye Örneği. Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Türkiye İstatistik Kurumu. (2022, 11). Nüfus ve Demografi. Tüik Web Sitesi: https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=nufus-ve-demografi-109&dil=1 adresinden alındı
Ulusoy, A., & Şahingöz, B. (2020). Türkiye’de Gıda Ürünleri Fiyatlarının Enflasyon Üzerindeki Etkisi. Maliye Araştırmaları Dergisi, 6(2), 45-55.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2022 Socrates Journal of Interdisciplinary Social Studies
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
