MODA TASARIMINI ANLAMAK: “21. YÜZYILDA TEORİDEN PRATİĞE DEĞİŞEN PARADİGMALAR VE TEMSİL BİÇİMLERİ”
UNDERSTANDING FASHION DESIGN: “CHANGING PARADIGMS AND REPRESENTATIONAL FORMS FROM THEORY TO PRACTICE IN THE 21ST CENTURY”
Özet Görüntüleme: 10
/ 
PDF İndirme: 1
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.17185924Anahtar Kelimeler:
Anahtar Kelimeler, Moda tasarımı, sürdürülebilirlik, dijital modaÖzet
Moda, sosyal bir olgu olarak görünür olduğu günden itibaren anlaşılmaya ve tanımlanmaya çalışılan, sürekli yenilenerek değişimi temsil eden, tarihsel süreçte teori ve pratik arasında kapsamı ve temsilleri çeşitlenen bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Kuramsal çalışmalar, kavramı sosyal bilimlerin bilgi kümeleriyle ilişkisi üzerinden araştırırken, tasarım pratiği, yaratıcılık bileşenleri, tasarım süreç ilkeleri, metodolojisi ve nesneleri içeren bir çerçeveye oturtma eğilimindedir. Güncel olan ile anılan kavram, zaman zaman sanatın söylemlerini, son yüzyılda daha çok teknolojinin dili ve terimlerini kullanarak gelişen yeni bir termineloji ile endüstriyi de içine alan kapsamlı bir döngüde çok katmanlı bir yapıya dönüşmüştür. Modayı tanımlama çalışmaları, sosyal bilimlerin konularına dayandırılarak ve sanat-tasarım-teknoloji alanlarının görünür vitrini rolünde açıklandığında kendine özgü felsefik bir çerçeve oluşturması zorlaşmıştır. Bu çalışma, “Moda Tasarımını Anlamak: 21. Yüzyılda Teoriden Pratiğe Değişen Paradigmalar ve Temsil Biçimleri” başlığı altında, moda endüstrisinin güncel dönüşümünü teori-pratik-temsiliyet üçgeninde ele almayı amaçlamaktadır. Elde edilen sonuçlarda en görünür madde, günümüz moda endüstrisinde baskın olan hızlı moda sisteminin (hız, ölçek, erişim) çevresel ve toplumsal maliyetleri artırdığını; buna karşın yavaş moda ve döngüsel ekonomi yaklaşımlarının, tasarımın erken aşama kararlarında ürün ömrünü uzatma, atık azaltma ve kültürel değerlerin korunması açısından güçlü çözümler sunduğunu ortaya koymaktadır. Malzeme alanındaki yenilikler, yeşil kimya, kenevir lifi, selülozik lif yenileme vb. ile sıfır atık kalıp stratejileri ve modüler tasarım modelleri, estetikle çevresel faydanın birlikte mümkün olabileceğini göstermektedir. Teknolojik dönüşüm ise, özellikle endüstriyel süreçlerde RFID ve izlenebilirlik sistemleri, 3B dijital tasarım, sanal prototipleme ve blockchain uygulamaları aracılığıyla moda üretim ve temsil süreçlerini yeniden tanımlamaktadır. Eğitim alanındaki yeni eğilimler, sürdürülebilir tasarım pedagojisi; problem/atölye tabanlı öğrenme ve disiplinlerarası modüller sayesinde güçlendirilmekte, böylece öğrencilerin yaşam döngüsü odaklı düşünme ve karar alma yetkinliklerinin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Çalışma aynı zamanda, kültürel sürdürülebilirlik ve yerel zanaatkârlığın etik lüks söylemini ve köken anlatısını pekiştirdiğini; moda gösterilerinin ve mekânsal temsil/anlatı kurgularının markaların kültürel meşruiyetini artıran önemli araçlar haline geldiğini vurgulamaktadır. Bununla birlikte tüketici davranışları boyutunda söylem–eylem boşluğu dikkat çekmekte, sürdürülebilirlik bilincinin yükselmesine karşın, satın alma pratiklerinde hızlı modanın hâlâ baskın olduğu görülmektedir. Sonuç olarak, 21. yüzyılda moda tasarımını anlamak, estetik, işlevsel, etik, kültürel, küresel bir çözümlemeyi gerektiren çok disiplinli ilişki haritasını anlama eğiliminde bir yaklaşımı gerektirmektedir. Moda; malzeme, süreç, temsiliyet, iletişim zincirini birlikte gören, tasarımcının merkezde konumlandığı bütüncül bir tasarım yönetişimi yaklaşımı ile kavranmalıdır. Bu çalışma, moda tasarımına net bir çerçeve çizmenin ötesinde, değişimi analiz edebilen, değişen rollere vurgu yapan, teoriden pratiğe değişen döngünün kapsamını okuyabilen bir yaklaşımla, tasarımcılar, moda araştırmacıları ve eğitimciler için güncel bir veri oluşturmayı amaçlamaktadır.
Referanslar
A. Patrica Haensley and Cecil R. Reynolds, Creativity and Intelligence, Handbook of Creativity, New York and Londan, Plenum Press, 1989, s. 111-145.
Abbott, A., & Ellison, M. (2008). Biologically inspired textiles. Elsevier.
Aponte, N. O., Gómez, J. H., Argüelles, V. T., & Smith, E. D. (2024). Fast fashion consumption and its environmental impact: A literature review. Sustainability: Science, Practice and Policy, 20, 2381871.
Bhardwaj, V., & Fairhurst, A. (2010). Fast fashion: Response to changes in the fashion industry. International Review of Retail, Distribution and Consumer Research, 20, 165–173.
Black, S., & DeLong, M. (2018). Perspectives on 10 years of Fashion Practice. Fashion Practice, 10, 262–275.
Borstrock, S. (2021). Disrupting the chain: The luxury of craftsmanship. In Environmental footprints and eco-design of products and processes (pp. 21–40). Springer.
Bottani, E., Ferretti, G., Montanari, R., & Rizzi, A. (2009). The impact of RFID technology on logistics processes of the fashion industry supply chain. International Journal of RF Technologies: Research and Applications, 1, 225–252.
Brooks, A. (2019). Clothing poverty: The hidden world of fast fashion and second-hand clothes. Bloomsbury.
Brown, S., & Vacca, F. (2022). Cultural sustainability in fashion: Reflections on craft and sustainable development models. Sustainability: Science, Practice and Policy, 18, 590–600.
Cachon, G. P., & Swinney, R. (2011). The value of fast fashion: Quick response, enhanced design, and strategic consumer behavior. Management Science, 57, 778–795.
Carrico, M., & Kim, V. (2014). Expanding zero-waste design practices: A discussion paper. International Journal of Fashion Design, Technology and Education, 7, 58–64.
Casto, M. A., & DeLong, M. (2019). Exploring esthetic response to classic as a means to slow fashion. Fashion Practice, 11, 105–131.
Chao, H. (2019). A pilot study of upcycling methods for fabrics of sustainable fashion. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 677, 022134.
Chen, X., & Tabata, T. (2024). Circular economy in fashion: Consumer awareness and lifestyle, and environmental impact on second-hand clothes. Journal of Material Cycles and Waste Management, 26, 3876–3892.
Costa, J., & Broega, A. C. (2023). New sustainable materials for the fashion industry: The button in the circular economy. In Advances in design, music and arts II (Vol. 25, pp. 342–356). Springer.
Fletcher, K. (2010). Slow fashion: An invitation for systems change. Fashion Practice, 2, 259–265.
Freedman, E. A. (2020). Fashion after fashion. Fashion Theory, 24, 113–120.
Gedik, G., & Avinc, O. (2020). Hemp fiber as a sustainable raw material source for textile industry: Can we use its potential for more eco-friendly production? In S. S. Muthu & M. A. Gardetti (Eds.), Sustainability in the textile and apparel industries: Sourcing natural raw materials (pp. 87–109). Springer.
Guattari, F. (2000). The three ecologies. Continuum.
Gunasekar, V., & Ponnusami, V. (2015). Eco-friendly textile dyeing processes. In E. Lichtfouse, J. Schwarzbauer, & D. Robert (Eds.), Hydrogen production and remediation of carbon and pollutants (pp. 255–287). Springer.
Gwilt, A., & Rissanen, T. (2012). Shaping sustainable fashion: Changing the way we make and use clothes. Routledge.
Hall, P., & Hysing, E. (2019). Advancing voluntary chemical governance? The case of the Swedish textile industry dialogue. Journal of Environmental Planning and Management, 62, 1001–1018.
Haq, U. N., & Ite, T. A. (2022). Exploratory study of textile undergraduates’ knowledge and perception towards eco-friendly clothing in Bangladesh. Tekstilec, 65, 44–57.
Henninger, C. E., Alevizou, P. J., Goworek, H., & Ryding, D. (2017). Sustainability in fashion: A cradle to upcycle approach. Springer.
Kamble, Z., & Behera, B. K. (2021). Upcycling textile wastes: Challenges and innovations. Textile Progress, 53, 65–122.
Kawamura, Y. (2005). Fashion-ology (1st ed.). Berg.
Kent, A., Winfield, S., & Shi, C. (2018). Commercialisation and the authenticity of vintage fashion. In D. Ryding, C. E. Henninger, & M. B. Cano (Eds.), Vintage luxury fashion: Exploring the rise of the secondhand clothing trade (pp. 205–218). Springer.
Laal, M., & Ghodsi, S. M. (2012). Benefits of collaborative learning. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 31, 486–490.
Lee, Y. K. (2023). Exploring the value of sustainable fashion products among young Korean consumers. International Journal of Fashion Design, Technology and Education, 16, 152–163.
Lei, G., & Li, X. (2021). A pattern making approach to improving zero-waste fashion design. Fashion Practice, 13, 443–463.
Ma, J. J. (2023). Development of education for sustainable fashion design using a challenge-based learning approach. International Journal of Fashion Design, Technology and Education, 16, 164–174.
Mandarić, D., Hunjet, A., & Vuković, D. (2022). The impact of fashion brand sustainability on consumer purchasing decisions. Journal of Risk and Financial Management, 15, 176.
Maynard, M. (2013). Fast fashion and sustainability. Bloomsbury Academic.
Miller, J. I. (2005). Fashion and democratic relationships. Polity, 37, 3–23.
Minh, N. T., & Ngan, H. N. (2021). Vegan leather: An eco-friendly material for sustainable fashion towards environmental awareness. AIP Conference Proceedings, 2406, 060019.
Moon, K. K.-L., Lai, C. S.-Y., Lam, E. Y.-N., & Chang, J. M. (2015). Popularization of sustainable fashion: Barriers and solutions. Journal of the Textile Institute, 106, 939–952.
Niinimäki, K., Peters, G., Dahlbo, H., Perry, P., Rissanen, T., & Gwilt, A. (2020). The environmental price of fast fashion. Nature Reviews Earth & Environment, 1, 189–200.
Niessen, S. (2020). Fashion, its sacrifice zone, and sustainability. Fashion Theory, 24, 859–877.
Nikolina, S. (2019). Environmental impact of the textile and clothing industry: What consumers need to know. European Parliamentary Research Service (EPRS).
Onur, D. A. (2020). Integrating circular economy, collaboration and craft practice in fashion design education in developing countries: A case from Turkey. Fashion Practice, 12, 55–77.
Orminski, J., Tandoc, E. C., Jr., & Detenber, B. H. (2021). #sustainablefashion—A conceptual framework for sustainable fashion discourse on Twitter. Environmental Communication, 15, 115–132.
Palm, C. (2023). Sustainable fashion: To define, or not to define, that is not the question. Sustainability: Science, Practice and Policy, 19, 2261342.
Paulicelli, E., Manlow, V., & Wissinger, E. (2021). The Routledge companion to fashion studies. Routledge.
Pesaran, D. M. V. (2018). People and placelessness: Paper clothing in Japan. Fashion Practice, 10, 236–255.
Pinchera, V., & Rinallo, D. (2021). Marketplace icon: The fashion show. Consumption Markets & Culture, 24, 479–491.
Pinchera, V., & Rinallo, D. (2021). Marketplace icon: The fashion show. Consumption Markets & Culture, 24(6), 479–491. https://doi.org/10.1080/10253866.2020.1811631
Premkumar, S., Prakash, Y., Shirose, B., Dhivakar, K. M., Kapur, M., Puthiyavan, L. N., & Arul, S. (2022). T-Ceres—An automated machine for any T-shirt to bag conversion. In Lecture notes in mechanical engineering (pp. 247–257). Springer.
Page, M. J., McKenzie, J. E., Bossuyt, P. M., Boutron, I., Hoffmann, T. C., Mulrow, C. D., … Moher, D. (2021). The PRISMA 2020 statement: An updated guideline for reporting systematic reviews. BMJ, 372, n71.
Rahman, O., & Gong, M. (2016). Sustainable practices and transformable fashion design—Chinese professional and consumer perspectives. International Journal of Fashion Design, Technology and Education, 9, 233–247.
Relph, E. (1976). Place and placelessness. Pion.
Sark, K., & Arnold, S. (2024). Fashion activism of Extinction Rebellion and Fashion Act Now. Fashion Theory, 28, 35–58.
Scaturro, S. (2008). Eco-tech fashion: Rationalizing technology in sustainable fashion. Fashion Theory, 12, 469–488.
Senanayake, R., & Hettiarachchige, V. G. (2020). A zero-waste garment construction approach using an indigenous textile weaving craft. International Journal of Fashion Design, Technology and Education, 13, 101–109.
Strömberg, P. (2019). Industrial chic: Fashion shows in readymade spaces. Fashion Theory, 23, 25–56.
Strömberg, P. (2019). Industrial chic: Fashion shows in readymade spaces. Fashion Theory, 23(1), 25–56. https://doi.org/10.1080/1362704X.2018.1493631
Sun, X., Wang, X., Sun, F., Tian, M., Qu, L., Perry, P., Owens, H., & Liu, X. (2021). Textile waste fiber regeneration via a green chemistry approach: A molecular strategy for sustainable fashion. Advanced Materials, 33, 2105174.
Särmäkari, N. (2023). Digital 3D fashion designers: Cases of Atacac and The Fabricant. Fashion Theory, 27, 85–114.
Thornquist, C. (2018). The fashion condition: Rethinking fashion from its everyday practices. Fashion Practice, 10, 289–310.
Voipio, V., Korpela, J., & Elfvengren, K. (2021). Environmental RFID: Measuring the relevance in the fashion industry. International Journal of Fashion Design, Technology and Education, 14, 284–292.
von Busch, O. (2022). ‘What is to be sustained?’: Perpetuating systemic injustices through sustainable fashion. Sustainability: Science, Practice and Policy, 18, 400–409.
Williams, D. (2019). What’s going on? A discourse in fashion, design, and sustainability. Fashion Practice, 11, 283–290.
Wiktor-Mach, D. (2020). What role for culture in the age of sustainable development? UNESCO’s advocacy in the 2030 Agenda negotiations. International Journal of Cultural Policy, 26, 312–327.
Widdows, H. (2018). Perfect me: Beauty as an ethical ideal. Princeton University Press.
Wood, J., Redfern, J., & Verran, J. (2023). Developing textile sustainability education in the curriculum: Pedagogical approaches to material innovation in fashion. International Journal of Fashion Design, Technology and Education, 16, 141–151.
World Commission on Environment and Development. (1987). Our common future. Oxford University Press.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Socrates Journal of Interdisciplinary Social Researches
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
