ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE TÜRKİYEYE GÖÇ VE İSKAN HAREKETLERİ MAKEDONYA ÖRNEĞİ
MIGRATION AND SETTLEMENT MOVEMENTS TO TURKEY IN THE EARLY REPUBLICAN PERIOD THE CASE OF MACEDONIA
Özet Görüntüleme: 7
/ 
PDF İndirme: 19
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.17184638Anahtar Kelimeler:
Makedonya, Göç, İskanÖzet
Göç daha iyi hayat şartlarda yaşama güdüsünden ileri gelen ve tarihin her dönemine damgasını vuran bir eylemdir. Göç eylemleri içerisinde önem arz eden Balkan coğrafyası, geçmişten bu güne popülaritesini koruyan ve egemenlik mücadelelerine sahne olan önemli bir coğrafyadır. Persler, Makedonlar, Romanlılar, Bizanslılar, Hunlar, Avarlar, Bulgarlar, Sırplar ve Türklerin hâkim olduğu bu coğrafya, tarihin her döneminde canlılığını korumuştur. Bölgenin Türk hâkimiyeti, İtil Bulgarlarına dayansa da en görkemli dönemi Osmanlı Devleti zamanında yaşanmıştır. 13 yy da bölgeye hakim olan Osmanlı Devleti, beş asır boyunca bu topraklarda hâkimiyetini sürdürmüştür. Ancak 18 ve 19. Yüzyıllarda meydana gelen gelişmeler Osmanlı devletinin hâkimiyetini kırmış ve bölgeden çekilmek zorunda kalınmıştır. Bu geri çekilme 93 harbi ile başlamış ve 1. Dünya savasının sonuna kadar Balkan topraklarında hızla Türk nüfusunda düşüş gözlenmiştir. Osmanlı Devleti’nin yıkılışı ile kurulan Türkiye Cumhuriyeti, Osmanlının hem devamı hem mirasçısı olmuştur. Osmanlı Devletinden miras alınan göç kavramı Cumhuriyet Döneminde de düstur edinilmiştir. Nitekim Cumhuriyet Döneminin gündemini de uzunca bir süre meşgul eden göçlerin ekseriyeti Balkan coğrafyasından gerçekleşmiştir. Konumuz özelinde meydana gelen Makedonya’dan gerçekleşen göçler, üç ana dönemde incelenmektedir: 1923-1933, 1934-1935 ve 1936-1938 olarak Türk ve Dünya tarihinde yerini almıştır. Bu çalışma Makedonya’dan Türkiye’ye göç, iskan ve nüfusun hareketlerinin sayısal verileri ortaya çıkarılmaya çalışılacaktır.
Referanslar
BCA, 51-114-29, 272-0-0-12, Muhacirin.
BCA, 49-99-2, 272-0-0-12, Muhacirin.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA). (n.d.). 58-159-13, 272.0.0.12, Muhacirin.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA). (n.d.). Muamelat Genel Müdürlüğü 241-626-21, 30.10.0.0.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), 47-89-17, 272-0-0-12.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Zabıt Ceridesi. (14.06.1934). Dönem 4, C.23, 140.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Zabıt Ceridesi. (1923). Devre II, İçtima 3, C.25, 649-652.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Zabıt Ceridesi. (1923). Devre II, İçtima 3, C.25, 25-32.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Zabıt Ceridesi. (1937, 24 Mayıs). Cilt 18, s. 196.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Zabıt Ceridesi. (21.08.1339). D.II, C.1, İ, 1, 195-220.
GAZETELER
Cumhuriyet Gazetesi. (05.05.1932). s.3.
Cumhuriyet Gazetesi. (1933, 30 Haziran). s. 2.
Resmî Gazete. (1934, 21 Mayıs). Neşir ve ilânı (1/2733).
Resmî Gazete. (31.10.1935). 5748.
Vakit Gazetesi. (05.05.1932). s.2.
ARAŞTIRMA VE İNCELEME ESERLER
Ağanoğlu, H. Y. (2001). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Balkanlar’ın makûs tarihi göç. İstanbul: Kum Saati Yayınları.
Ağanoğlu, H. Y. (2023). Bir tasfiye ve örtülü sürgün metodu olarak Balkanlar’dan Türkiye’ye göçler (1923-2004). İstanbul: Kızılay Kültür Sanat Yayınları.
Ağanoğlu, H. Y. (2024, 9 Ağustos). Balkan tarihi uzmanı ve araştırmacı yazar [Sözlü tarih röportajı].
Altuğ, Y. (1991). Balkanlardan Anayurda Yapılan Göçler. Belleten Dergisi, 55(212), 109-120. 110-120.
Arpalıer, S. (2019). Makedonya İsim Sorununun Bölge ve Dünya Politikasına Etkisi. B.U.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 38(1), 276-299
Arslan, A. (2014). Atatürk döneminde Romanya’dan Türk göçleri ve göçmenlerin Türkiye'de iskânları. Turkish Studies: International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(4), ss.32-50
Asan, H. (2016). Devlet, Aşiret ve Eşkıya Bağlamında Osmanlı Muhacir İskân Siyaseti (1860-1914). Göç Araştırmaları Dergisi, 2(3), 34-61.
Avcı, T. (2023). XVI. Yüzyıldan Günümüze Kahramanmaraş İlinde Kır Yerleşmelerinin Gelişimi Ve Dönüşümü (Yayımlanmış Doktora Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
Ayhan, B. (2020). Osmanlı’dan Cumhuriyete Balkan-Kafkas Göçleri ve Mübadiller. Ankara: Dorlion Yayınları.
Bekki, S. (2013). Makedonya ve Anadolu’da söylenen Bazı Türkülerin Benzerlikleri Üzerine,. K. Pürlü (Ed.), Kültürümüzde Türkü Sempozyumu, Sivas: Sivas Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
Berk, F. M. (2020). Göç Fenomeni: Tarihsel Perspektif Bağlamında İlk İnsan Göçleri. Uluslararası Eskiçağ Tarihi Araştırmaları Dergisi OANNES, 2(2),.115-134.
Bozkurt, A. (2019). Trakya’nın İtilaf Devletleri tarafından Yunanistan’a devri (1920). Türkiyat Mecmuası, Milli Mücadele Özel Sayısı, 29/,.25-46.
Ceylan, A. (2021). Bulgaristan’dan Türkiye’ye göç ve göçmenlerin iskânı (1923-1945) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Coşkun, A. (2019). Diplomat İnönü – Lozan. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.
Çakır, S. (2011). Geleneksel Türk Kültüründe Göç ve Toplumsal Değişme. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24,.129-142.
Çomaklı, Ö., & Oktay, H. (2023). Göç ve Türkiye: Türkiye'ye Yönelik Gerçekleşen Düzensiz Göçün Kontrolü ve Milli Güvenlik Stratejisi Açısından Önemi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
Dağaşan, E., & Aydın, S. (2017). Göçün Sosyal Hayata Yansımaları: 93 Harbi Döneminde Oltu’dan Tokat’a Bir Göç Hikâyesi. Geçmişten Günümüze Göç II Samsun: Canik Belediyesi Kültür Yayınları.
Doğan, O. (2019). Atatürk İlkeleri Ve İnkılâpları Tarihi (XIX-XX Yüzyıl Türkiye Tarihi). Ankara, Detay Yayıncılık
Duman, Ö. (2009). Atatürk Döneminde Balkan Göçmenlerinin İskân Çalışmaları (1923-1938). Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 11(43),.473-490.
Geray, C. (1961). Türkiye’den Ve Türkiye’ye Göçler ve Göçmenlerin İskânı (1923-1961). Ankara: Siyasal Bilgiler Fakültesi Maliye Enstitüsü Yayını.
Gülçin, Y. (2014). II. Philippos ve III. Alexandros döneminde Makedonya Krallığı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
Günay, E., Atılgan, D., & Serin, E. (2017). Dünya’da Ve Türkiye’de Göç Yönetimi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), .37-60
İpek, N. (1999). Rumeli’den Anadolu’ya Türk göçleri (1877-1890). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
İpek, N. (2000). Mübadele ve Samsun. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
İpek, N. (2006). İmparatorluktan Ulus Devlete Göçler. Trabzon, Serander Yayınları
Jelavic, B. (2009). Balkan Tarihi: 18. ve 19. Yüzyıllar (Cilt 1). İstanbul: Küre Yayınları.
Karpat, K. H. (2022). Osmanlı Modernleşmesi: Toplum, Kurumsal Değişim ve Nüfus. İstanbul: Timaş Yayınları.
Kaya, D. A. (2022). Zorunlu Göç Ve Dayanıklılık Planlaması: Türkiye’nin Suriye Zorunlu Göçü Deneyimi. METU Journal of the Faculty of Architecture, 38(2), .115-144.
Kemaloğlu, A. İ. (2020). Trakya’ya İskân Edilen Göçmenler Ve Bölgenin Sosyo-Kültürel Yapısına Etkileri (1923-1960) (Yayımlanmış Doktora Tezi). İstanbul Medeniyet Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
Keskin, B. (2020). İstatistiksel Güç Bir Araştırmanın Sonuçlarına Etki Eder Mi? Örneklem Büyüklüğüne Nasıl Karar Verilmeli, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 157-174.
Kızılçaoğlu, A. (2014). Makedonya Coğrafyası. Bursa: Aktüel Yayınları.
Koçak, C. (2003). Umumî müfettişlikler (1927-1952). İstanbul: İletişim Yayınları.
Saray, M. (2004). Türk-Rus Münasebetlerinin Bir Analizi, İstanbul: MEB Basımevi.
Sarınay, Y. (2010). Cumhuriyet Döneminde Balkan Ülkelerinden Ankara’ya Yapılan Göçler (1923-1990). Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 27(80),. 351-388
Showell, T. (2020). Göçler ve Kültürler: Bir dünya görüşü (R. Erulaş, Çev.). Ankara: Hece Yayınları.
Sinan, G., & Kapan, K. (2019). Makedonya’dan Türkiye’ye Yapılan Göçlerin Mekânsal Analizi. 1. İstanbul Uluslararası Coğrafya Kongresi Bildiri Kitabı.
Şimşir, B. (1991). Rumeli’den Türk göçleri, Ankara, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü. TTK Yayınları.
Tansü, Y. E. (2018). Geçmişten Günümüze Kadar Makedonya Tarihi, Gaziantep.1. International Economics and Business Symposium,
Tekin, C. (2024). Karadağ Müslümanlarının Türkiye Cumhuriyeti’ne göçü, Karatay Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4/, 73-93.
Tekin, N. (2011). Rumeli ve Balkanlardan Türkiye Cumhuriyeti'ne göçler ve bu göçlere ilişkin 2020 yılı nüfus büyüme tahminleri (Demografik tahminler). Rumeli ve Balkan Araştırmaları Merkezi.
Uygun, S. (2017). Karadeniz’de Yabancı Vapur Kumpanyaları ve Göç. Geçmişten Günümüze Göç II, Samsun: Canik Belediyesi Kültür Yayınları.
Uzman, N. (2008). İttihat Ve Terakki Dönemi Türk-Rus İlişkileri (1908-1918) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kars, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Uzman, N. (2019). Kafkas Göçlerinin Anadolu’nun Demografik Yapısına Etkileri (1877-1878), Uluslararası 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın 140. Yılında Kafkas Göçleri Ve Etkileri Sempozyumu. İstanbul, Gürcistan Dostluk Derneği Yayınları.
Uzuner, Ş. O. (2021). 1923- 1945 Yılları Arasında Gerçekleşen Dış Göçler. Bingöl Araştırmaları Dergisi, 8(1). Ss.51-66
Wachtel, A. B. (2008). Dünya Tarihinde Balkanlar (A. C. Akkoyunlu, Çev.). İstanbul: Doğan Kitap.
Yılmaz, C. A. (2016). Makedonyalıların Tarihi ve Menşei Üzerine Bazı Düşünceler. Tarih Okulu Dergisi. Yıl 9, Sayı XXVIII, 57-70
Yücelden, Ş. (1968). Yugoslavya’dan Sessiz Türk Göçü. Türk Dünyası Dergisi, /11, 12-16
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Socrates Journal of Interdisciplinary Social Researches
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
