SOSYAL DRAM KURAMINDAN ESTETİK DRAMA ANTROPOLOJİK BİR YAKLAŞIM: AYNA NÖRONLAR

AN ANTHROPOLOGICAL APPROACH TO AESTHETIC DRAMA FROM SOCIAL DRAMA THEORY: MIRROR NEURONS

Özet

Bu makalede sosyal drama kuramı ile estetik dram arasındaki etkileşim araştırılmıştır. Toplumların yaşam biçimini açıklayan sosyal dram kuramı antropolog Victor Turner’ın buluşudur. Turner’ın saptamasına göre sosyal dramalar yaşamın değişim noktalarındaki eşik süreçlerine odaklanır. Yaşamı yöneten normlar tehlikeye girdiğinde toplumda kriz çıkar. Kriz önlemezse derinleşerek çatışma oluşturur. Oluşan çatışmayı çözmenin tek yolu, ritüeller olarak isimlendirilen telafi mekanizmalarıdır. Sosyal dramalardaki telafi mekanizmalarını ritüeller oluştururken estetik dramdaki telafi mekanizmalarını oyun oluşur. Bu noktada sosyal dramalarla estetik dram arasında bir analoji gözlenir. Her iki telafi mekanizması da çatışma sürecinde oluşur. Oyunda çatışmanın bitirilmesi için pek çok çözüm yolu aranır. Bu arayış toplumun birer üyesi olan seyircilerin çatışma durumunu oluşturan problem üzerine düşünmesini sağlar. Böylelikle toplum izledikleri oyun aracılığıyla kendi yaşantısındaki sorunları tekrar değerlendirme fırsatı kazanır ve sosyal dramalar ile estetik dram arasında geçişli bir ilişki meydana gelir. Toplumların sosyal ilişkilerindeki gelişimini sağlayan bu ilişkinin bilimsel açıklaması insan beyninde keşfedilen ayna nöronların varlığına dayanmaktadır. Zira ayna nöronları insanın doğuştan sahip olduğu taklit, öğrenme ve empati becerilerinin oluşumunu ve beynin yeni bir şeyi öğrenme sürecini bilimsel olarak açıklar. Bunun yanında ayna nöronları bilginin hafızaya alınması ve geliştirilmesinde rol oynar. Neticesinde sosyal dramlar ile estetik dram arasındaki etkileşimin ayna nöronların varlığıyla açıklanabilmesi yaşam sanat arasındaki ilişkiyi bilimsel boyutuyla kavrayabilmek için aydınlatıcıdır.