KANSER HASTALARINA BAKIM VERENLERDE PSİKOSOSYAL SORUNLAR VE KONSÜLTASYON LİYEZON PSİKİYATRİSİ HEMŞİRESİNİN ROLÜ

PSYCHOSOCIAL PROBLEMS IN CAREGIVERS OF CANCER PATIENTS AND THE ROLE OF THE CONSULTATION LIAISON PSYCHIATRY NURSE


Özet Görüntüleme: 433 / PDF İndirme: 240

Yazarlar

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.11366137

Anahtar Kelimeler:

Kanser, Bakım veren, Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi Hemşireliği

Özet

Ülkemizde ve tüm dünyada morbidite ve mortalite oranlarının fazlalığı ve hastaların yaşam kalitesinin önemli ölçüde etkilenmesi nedeniyle kanser önemli bir sağlık sorunudur ve bir takım fiziksel, psikolojik, sosyal ve ekonomik sorunları da beraberinde getirmektedir. Kanser sadece bireyi etkilemekle kalmayıp bireyle yaşayan ve ona bakım vermek için çabalayan bakım verenlerini de fazlasıyla etkilemektedir. Kanserin tanı ve tedavi süreci, prognozu, uygulanan tedavilerin başarısızlığı, hastalığın ilerlemesi veya nüksetmesi gibi belirsizliklerin yarattığı korku, aile fertleri için büyük stres kaynağıdır. Günümüzde kanser hastalarının sayısının artması ile birlikte onlara bakım verenlerin sayısı da artmakta ve bu noktada sağlık bakım üyelerine ve fiziksel tedavi ve bakımı, ruhsal tedavi ve psikososyal bakımla birlikte ele alan konsültasyon liyezon psikiyatrisi hemşirelerine olan ihtiyaç giderek artmaktadır. Bu derleme makale, kanser hastalarına bakım verenlerde görülen psikososyal sorunları ele almak ve bu süreçte kanser hastası ve aileleri ile çalışan sağlık ekibi üyelerinden birisi olan konsültasyon liyezon psikiyatri hemşirelerinin görevlerini ele almak için yazılmıştır.

Referanslar

Akkanat Karagil, F. M., & Harmancı, H. (2022). Kanser Tanısı Alan Birey Ve Ailesinde Ruh Sağlığı. Karatay Sosyal Araştırmalar Dergisi, (9), 63-90. https://doi.org/10.54557/karataysad.1172368

Aktaş, A. (2020). Kanser Hastalarına Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Verme Sürecine Yönelik Tepkileri ve Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.

Atagün, M.İ., Balaban, Ö.D., Atagün, Z., Elagöz, M. & Özpolat, A.Y. (2011). Kronik hastalıklarda bakım veren yükü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3:513-52. https://doi.org/10.5455/cap.20110323

Arslan, Y. & Yazıcı, G. (2022). Yoğun Bakım Hemşirelerinin Hastaların Psikososyal Bakım Konusunda Konsültasyon Liyezon Psikiyatri Hemşireliğine Olan Gereksinimlerinin Belirlenmesi. Genel Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(2), 92-105. Doi: https://doi.org/10.51123/jgehes.2022.47

Ayar, T. (2018). Onkoloji Hastalarının Algıladıkları Yalnızlık ve Sosyal Destek Düzeyinin Yaşam Kalitesi ve Semptom Kontrolü Üzerine Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Samsun.

Balkan, E. & Oskay, Ü. (2023). Jinekolojik Kanser Hastası Ve Ailesinin Psiko-Sosyal Bakımında Sağlık Profesyonelinin Rolü. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 5(1), 74-83. https://Doi.Org/10.46413/Boneyusbad.1111161

Balta, G. K. & Bekiroğlu, S. (2021). Palyatif Bakımda Psikososyal Destek Hizmetlerinin Önemi. Çalışma ve Toplum, 4(71), 2797-2812.

Borstelmann, N.A., Rosenberg, S., Gelber, S., Zheng, Y., Meyer, M., Ruddy, K.J., … Partridge, A.H. (2020). Genç meme kanseri mağdurlarının ortakları: psikososyal kaygılar, başa çıkma ve zihinsel sağlığın kesitsel bir değerlendirmesi. Psikososyal Onkoloji Dergisi, 38 (6), 670–686. https://doi.org/10.1080/07347332.2020.1823546

Bostancı Daştan, N. & Buzlu, S. (2018). Kanser Hastalarının Ailelerinde Psikososyal Sorunlar ve Psikososyal Bakım. Turkiye Klinikleri J Psychiatr Nurs-Special Topics, 4(1):67-73. https://www.turkiyeklinikleri.com/article/tr-kanser-hastalarinin-ailelerinde-psikososyal-sorunlar-ve-psikososyal-bakim-81726.html

Bultz, B.D., Speca, M., Brasher, P.M., Geggie, P.H.S. & Page, S.A. (2000). Erken evre meme kanseri hastalarının ortakları için kısa bir psikoeğitim destek grubunun randomize kontrollü bir çalışması. Psiko-Onkoloji, 9 (4), 303–313. https://doi.org/10.1002/1099-1611(200007/08)9:4<303::AID-PON462>3.0.CO;2-M

Ceylan Gür, S. (2018). Kanserli Hastalara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükü, Yaşam Kalitesi ve Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Harran Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa.

Cohen, M. & Kuten, A. (2006). Cognitive-behavior group intervention for relatives of cancer patients: a controlled study. J Psychosom Res, Aug;61(2):187-96. Doi: 10.1016/j.jpsychores.2005.08.014. PMID: 16880021.

Coppetti, L. D. C., Girardon-Perlini, N. M. O., Andolhe, R., Silva, L. M. C. D., Dapper, S. N. & Noro, E. (2019). Caring ability, burden, stress and coping of family caregivers of people in cancer treatment. Revista Brasileira de Enfermagem, 72, 1541-1546. https://doi.org/10.1590/0034-7167-2018-0605

Cui, P., Shi, J., Li, S., Getu, M. A., Wang, R. & Chen, C. (2023). Family resilience and its influencing factors among advanced cancer patients and their family caregivers: a multilevel modeling analysis. BMC cancer, 23(1), 623. https://doi.org/10.1186/s12885-023-11101-z

Çakın, M. (2021). Ailesinde Kanser Tanısı Almış Üniversite Öğrencileriyle Ailesinde Kanser Tanısı Almamış Üniversite Öğrencilerinin Depresyon ve Sürekli Kaygı Durumlarının Karşılaştırılması. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Kent Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.

Çeler, H.G., Özyurt, B.C., Elbi, H. & Özcan, F. (2018). Meme kanseri hastalarının yakınlarında yaşam kalitesinin ve bakım yükünün değerlendirilmesi. Ankara Medical Journal, 18(2), 164-174. https://doi.org/10.17098/amj.435259

Çivi, S., Kutlu, R. & Çelik, H.H. (2011). Kanserli hasta yakınlarında depresyon ve yaşam kalitesini etkileyen faktörler. Gulhane Medical Journal, 53(4). https://cms.galenos.com.tr/Uploads/Article_33445/GMJ-53-248-En.pdf

Ersin, F., Çadırcı, D. & Kılıç Dedeoğlu, G. (2022). Palyatif bakım kliniğinde yatan hastalara bakım veren bireylerin mental iyi oluş durumları ve sosyal destek düzeylerinin incelenmesi. Ege Tıp Dergisi, 61(3), 379-386. http://egetipdergisi.com.tr/en/download/article-file/2620588

Geng, H.-M., Chuang, D.-M., Yang, F., Yang, Y., Liu, W.-M., Liu, L.-H. & Tian, H.-M. (2018). Prevalence and Determinants of Depression in Caregivers of Cancer Patients: A Systematic Review and Metaanalysis. Medicine (Baltimore), 97(39), 1-8. DOI: 10.1097/MD.0000000000011863

Gjerset, G. M., Kiserud, C. E., Wisløff, T., McCarthy, J. B. & Thorsen, L. (2023). Perceived burden and need for support among caregivers of cancer patients. Acta Oncologica, 62(7), 794-802. https://doi.org/10.1080/0284186X.2023.2240008

Girgis, A., Lambert, S., Johnson, C., Waller, A. & Currow, D. (2013). Physical, psychosocial, relationship, and economic burden of caring for people with cancer: a review. Journal of oncology practice, 9(4), 197-202. https://doi.org/10.1200/JOP.2012.000690

Gorman, L.M. & Sultan, D.F. (2014). Çeviri Edit; Öz F. Demiralp M. Psikososyal Hemşirelik: Genel Hasta Bakımı İçin. Akademisyen Tıp Kitabevi. 3. Basım. Ankara, s. 2.

Grbich, C., Parker, D. & Maddocks, I. (2001). The emotions and coping strategies of caregivers of family members with a terminal cancer. J Palliat Care.17:30–36. https://doi.org/10.1177/0825859701017001

Güdük, Ö. (2022). Uzun Dönemli Bakımda Tercihler Ve Belirleyiciler: Formal Bakıma Karşı İnformal Bakım. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 25(3), 681-694. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2183978

Hudson, P. (2004). Positive aspects and challenges associated with caring for a dying relative at home. Int J Palliat Nurs.10:58–65. https://doi.org/10.12968/ijpn.2004.10.2.12454

Karakartal, D. (2017). Tedavi sürecindeki kanserli hastaya bakım veren hasta yakınlarının yaşadıkları sorunların incelenmesi. Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi, 3(2), 96-109. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/438570

Karataş, H. & Kelleci, M. (2021). Psikososyal Bakım Yetkinliği Öz Değerlendirme Ölçeği’nin geliştirilmesi geçerlik ve güvenirlik çalışması. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 12(3), 263-271. DOI: 10.14744/phd.2021.12499

Kibar, E. (2021). Kanser Hastalarına Bakım Verenlerin Destekleyici Bakım Gereksinimleri, Öz Yeterlik ve İyilik Hallerinin Belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı, Antalya. http://acikerisim.akdeniz.edu.tr/handle/123456789/6591

Kocaman Yıldırım, N. (2015). Organik Hastalığı Olan Kişilerde Bakımın Sanatsal Yönü. Türkiye Klinikleri J Psychiatr Nurs-Special Topics, 1(1), 48-53. https://www.turkiyeklinikleri.com/article/tr-organik-hastaligi-olan-kisilerde-bakimin-sanatsal-yonu-71409.html

Kocaman Yıldırım, N. K., Kaçmaz, N. & Özkan, M. (2013). İleri evre kanser hastalarının karşılanmamış bakım gereksinimleri. Journal of Psychiatric Nursing, 4(3), 153-158. Doi: 10.5505/phd.2013.63825

Kurt, S., Ünsar, S. & Erol, Ö. (2020). Kanserli Hastalara Bakım Verenlerin Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(1), 43-48. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/991175

Lafçı, D., Yıldız, E., Fadime, Toru, F. & Karakaya, D. (2020). Kanser Hastalarında Bakım Yükü Ve Bakım Verenlere Etkisi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 7(2), 105-113. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1189271

Lai, H., Li, Y. & Li, L. (2012). Effects of music intervention with nursing presence and recorded music on pyscho-physiological indices of cancer patient caregivers. J Clin. Nurs. 21:745-56. https://doi.org/10.1111/j.1365-2702.2011.03916.x

Mancini, J., Baumstarck‐Barrau, K., Simeoni, M. C., Grob, J.J., Michel, G., Tarpin, C., ... Auquier, P. (2011). Quality of life in a heterogeneous sample of caregivers of cancer patients: an in‐depth interview study. European Journal of Cancer Care, 20(4), 483-492. https://doi.org/10.1111/j.1365-2354.2010.01227.x

Montano, D. & Peter R. (2021). Informal care giving and the intention to give up employment: the role of perceived supervisor behaviour in a cohort of German employees. European Journal of Ageing, 19, 575-585. doi.org/10.1007/s10433-021-00660-4

Orak, O. S. & Sezgin, S. (2015). Kanser Hastasına Bakım Veren Aile Bireylerinin Bakım Verme Yüklerinin Belirlenmesi. Psikiyatri Hemsireleri Dernegi, 6(1), 33-39. Doi: 10.5505/phd.2015.02986

Otuzoğlu, M, (2020). Kanser Hastalarının Manevi Gereksinimlerini Değerlendirmeye İlişkin Ölçek Çalışmalarının İncelemesi. Journal Of Contemporary Medicine, 10(1), 138-145. https://doi.org/10.16899/jcm.591105

Özhan, E. (2019). Kanser Hastalarının Yakınlarının Psiko-Sosyal Durumlarının Değerlendirilmesi: Eyüpsultan Devlet Hastanesi Palyatif Bakım Merkezi Örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya. https://www.proquest.com/docview/2689290012?pq-origsite=gscholar&fromopenview=true&sourcetype=Dissertations%20&%20Theses

Potter, A.P. & Perry, A.G. (2013). Fundamentals of Nursing: 8 th ed Canada, Mosby Year Book, p,80.

Rivera, H. R. (2009). Depression symptoms in cancer caregivers. Clin J Oncol Nurs, 13(2), 195-202. https://www.proquest.com/docview/222742936/fulltextPDF/D63DBE2EE0A34544PQ/1?accountid=141837&sourcetype=Scholarly%20Journals

Sahadevan, S. & Namboodiri, V. (2019). Depression in caregivers of patients with breast cancer: A cross-sectional study from a cancer research center in South India. Indian journal of psychiatry, 61: 277. DOI: 10.4103/psychiatry.IndianJPsychiatry_46_18

Şentürk, S., Bıçak, D. & Akça, D. (2018). Kanserli Hasta Yakınlarının Yaşadıkları Sorunlar Ve Hemşirelik Yaklaşımı. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 5(1), 35-39. DOI: 10.5455/sad.13-1517408238

Terakye, G. (2011). Kanserli hasta yakınlarıyla etkileşim. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 4 (2), 78-82.

Toptaş Kılıç, S. & Öz, F. (2019). Kanser Hastalarına Bakım Veren Aile Üyelerinin Sorunları, Yaşam Kalitesi Ve Müdahaleler. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 6(3), 195-203. https://doi.org/10.31125/hunhemsire.630828

Treanor, C. J., Santin, O., Prue, G., Coleman, H., Cardwell, C. R., O'Halloran, P. & Donnelly, M. (2019). Psychosocial interventions for informal caregivers of people living with cancer. Cochrane Database of Systematic Reviews, (6), 4-26. https://doi.org/10.1002/14651858.CD009912.pub2

TÜİK, (2023). Tüik Ölüm Nedeni İstatistikleri, 2023, Erişim Tarihi: 02.01.2024. Https://Data.Tuik.Gov.Tr/Bulten/Index?P=Olum-Ve-Olum-Nedeni-Istatistikleri-2022-49679.

Türk Dil Kurumu Sözlükleri. 16 Mart 2024 tarihinde http://sozluk.gov.tr adresinden erişildi.

Ülger, E., Alacacioğlu, A., Gülseren, A. Ş., Zencir, G., Demir, L. & Tarhan, M. O. (2014). Kanserde psikososyal sorunlar ve psikososyal onkolojinin önemi. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 28(2), 85-92. https://doi.org/10.18614/deutfd.88761

Yang, X., Hao, Y., George, S. M. & Wang, L. (2012). Factors associated with health-related quality of life among Chinese caregivers of the older adults living in the community: a cross-sectional study. Health and quality of life outcomes, 10, 1-12. https://doi.org/10.1186/1477-7525-10-143

Yıldırım, S., Şimşek, E., Geridönmez, K., Basma, Ş. & Vurak, Ü. (2019). Hemşirelerin konsültasyon liyezon psikiyatrisi hemşireliği hakkındaki bilgi ve uygulamalarının incelenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 10(2), 96-102. https://doi.org/10.14744/phd.2019.21548

İndir

Yayınlanmış

2024-05-28

Nasıl Atıf Yapılır

EKER ALYANAK, S. N., AKDOĞAN, M., & Yıldırım, S. (2024). KANSER HASTALARINA BAKIM VERENLERDE PSİKOSOSYAL SORUNLAR VE KONSÜLTASYON LİYEZON PSİKİYATRİSİ HEMŞİRESİNİN ROLÜ: PSYCHOSOCIAL PROBLEMS IN CAREGIVERS OF CANCER PATIENTS AND THE ROLE OF THE CONSULTATION LIAISON PSYCHIATRY NURSE. Socrates Journal of Interdisciplinary Social Studies, 10(41), 35–44. https://doi.org/10.5281/zenodo.11366137

Aynı yazar(lar)ın dergideki en çok okunan makaleleri