DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARININ EKONOMİK, SOSYAL VE ÇEVRESEL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ÜZERİNE ETKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ
Özet Görüntüleme: 658
/ 
PDF İndirme: 239
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.8151058Özet
Dünyada küreselleşmenin giderek artan bir durum halini alması ile birlikte dünyada bulunan pazarlara da erişim kolay bir hal almıştır. Durumun böyle olması çok uluslu şirketlerin ortaya çıkmasına ve farklı ülkelere yatırımın önünü açmıştır. Böylece dolaysız yabancı sermaye yatırımları ortaya çıkmış ve zamanla artmıştır. Yatırımların artması ile birlikte, yatırımı alan ülke de bulunan faktörler üzerinde oluşturduğu etki de merak konusu olmuştur. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı, 1990-2019 yılları arasında Türkiye’de dolaysız yabancı sermaye yatırımlarının ekonomik, sosyal ve çevresel sürdürülebilirlik üzerine etkisini zaman serisi analizi ile ortaya çıkarmaktır. Araştırmada, dolaysız yabancı sermaye yatırımlarının; ekonomi üzerindeki etkisi için GSYİH, sosyal sürdürülebilirlik üzerine etkisi için sosyal harcamalar ve çevre üzerindeki etkisini incelemek için karbon emisyonu(CO2) değişkenleri kullanılmıştır. Ayrıca kontrol değişkeni olarak da ticaretin GSYİH içerisindeki payı kullanılmıştır. Veriler üzerinde yapılan analiz yöntemlerinde ilk olarak Johansen Jusellius eşbütünleşme analizi yapılmıştır. Daha sonra yapılan testin sağlamasını yapmak yani etkinin aynı yönlü olduğunu ortaya koymak için D-OLS ve FM-OLS analizleri yapılmıştır. Yapılan tüm analizler sonrasında doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının, ekonomik ve sosyal sürdürülebilirlik üzerine etkisinin pozitif olduğu belirlenirken, çevresel sürdürülebilirlik üzerine olan etkisi ise negatif olarak belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Dolaysız Yabancı Sermaye Yatırımları, Ekonomik Sürdürülebilirlik, Sosyal Sürdürülebilirlik, Çevresel Sürdürülebilirlik, Johansen Jusellius Eşbütünleşme Testi, D-OLS, FM-OLS
Referanslar
Acar, M. (2016). “Doğrudan Yabancı Sermayenin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Türkiye Örneği”. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (3), 92-105.
Agboola O.P., Hossain, Md. ve Bekun, V.F. (2022). “Environmental Consequences of Foreign Direct Investment Influx and Conventional Energy Consumption: Evidence From Dynamic ARDL Simulation for Turkey”. Environmental Science and Pollution Research, (29), 53584-53597.
Ağır, H. ve Rutbil, M. (2019). “Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Ekonomik Büyüme İlişkisi”. Maliye Araştırmaları Dergisi, 5 (3), 287-299.
Ahlat, A. (2022). “Demokrasi ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımı: Türkiye Örneği”. Uluslararası Ekonomi, İşletme ve Politika Dergisi, 6 (2), 197-215.
Ahlat, A. ve Çelik, K. (2022). “Çevresel Kirlilik ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımı: N-11 Ülkeleri İçin Ampirik Bir Uygulama”. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (34), 1-18.
Ballı, P.E. ve Aydın, A. (2022). “Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımların Ekonomik Büyüme ve İstihdama Etkisi”. Uygulamalı Ekonomi ve Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (2), 39-60.
Bayraktar, Y., Özyılmaz A. ve Toprak M. (2019). “Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Gelir Eşitsizliği İlişkisi: Türkiye Deneyimi”. Akademik Hassasiyetler, 6 (12), 445-475.
Eğilmez, M. (2020). Türkiye Ekonomisi. Remzi Kitabevi
Gür, B. (2019). “Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Karbondioksit Emisyonu İlişkisi: Türkiye İçin Kirlilik Cenneti Hipotezinin Değerlendirilmesi”. Avrasya Bilimler Akademisi Ekonometri, İstatistik ve Ampirik Ekonomi Dergisi, (13), 1-13.
Hacaloğlu, T. (1983). Yabancı Sermaye ve Türkiye’de Yabancı Sermaye Uygulaması (Uzmanlık Tezi). T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Teşvik ve Uygulama Baikanlığı.
Haug, A.A. ve Ucal M. (2019). “The Role of Trade and FDI for CO2 Emissions in Turkey: Nonlinear Relationship”. Elsevier, (81), 297-307.
Kapçak, S. (2023). “Türkiye’de Demokrasi İle Doğrudan Yabancı Yatırımlar Arasındaki İlişki: Toda-Yamamoto Nedensellik Tesi”. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmalar Dergisi, 10 (1), 138-148.
Karaca, O. (2003). “Türkiye’de Enflasyon – Büyüme İlişkisi: Zaman Serisi Analizi”. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 4 (2), 247-255.
Kaya, A. ve Kahreman, Y. (2017). “Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Etkisi”. ETÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (4), 25-39.
Kendime Yazılar, (2016, Ağustos 16). “Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Türkiye”. https://www.mahfiegilmez.com/2016/08/dogrudan-yabanc-sermaye-yatrmlar-ve.html Erişim Tarihi: 06.01.2023.
Koyuncu Turan, F. (2017). “Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Ekonomik Büyüme ve İstihdam Arasındaki İlişki: Türkiye Uygulaması (1990-2015)”. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 7 (2), 17-24.
Kurt, Ü., Kılıç. C. ve Özekicioğlu, H. (2019). “Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Co2 Emisyonu Üzerindeki Etkisi: Türkiye İçin Ardl Sınır Testi Yaklaşımı”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22 (1), 213-224.
Lebe, F. ve Ersungur, Ş. (2011). “Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımını Etkileyen Ekonomik Faktörlerin Ampirik Analizi”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25, 321-339.
Öztürk, S. ve Pehlivan, Ö.S. (2020). “Türkiye’de Demokrasi ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları İlişkisi Toda – Yamamoto Nedensellik Analizi (1974- 2018)”. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (17), 113-118.
Öztürk, Ş., Nas, F. ve İçöz, E. (2008). “24 Ocak Kararları, Neo- Liberal Politikalar ve Türkiye Tarımı”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (2), 15-32.
Seydioğlu, H. (2006). Uluslararası İktisat. Gizem Can Yayınları.
Sürücü, Ş., Acar, M.S. ve Ay, A. (2021). “Doğrudan Yabancı Yatırım ve Yoksulluk Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği”. 4. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Öğrenci Kongresi(304-322). https://www.researchgate.net/publication/361603633_DOGRUDAN_YABANCI_YATIRIM_VE_YOKSULLUK_ARASINDAKI_ILISKI_TURKIYE_ORNEGI
Süt, A.T. ve Yüksel, Ö. (2022). “Doğrudan Yabancı Yatırımların İşsizlik Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği” S. Sarı ve A.H. Gencer (Ed.), International Conference On Eurasian Economies 2022(ss. 90-96). Eurasian Economists Association. https://doi.org/10.36880/C14.02691
Şahinöz, A. ve Fotourechi, Z. (2014). “Kirlilik Emisyonu ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları: Türkiye İçin Kirlilik Sığınağı Hipotezi Testi”. Sosyo Ekonomi Dergisi, 21 (21), 188-210.
Uğur, B. ve Çetin, R. (2022). “Doğrudan Yabancı Yatırım Girişlerinin İstihdam Üzerine Etkileri: G-20 Örneği”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (72), 109-123.
UNCTAD, (2022, 9 Haziran). World Investment Report 2022. https://unctad.org/publication/world-investment-report-2022 Erişim Tarihi: 27.03.2023.
Usta, C. (2023). “Doğrudan Yabancı Yatırımlarının Çevresel Kirliliğe Etkisi: N-11 Ülkeleri Örneği” Uluslararası Ekonomi, İşletme ve Politika Dergisi, 7 (1), 58-73.
Tamçelik, S. (2000). “Osmanlı Dönemi Demiryollarının Tarihi Gelişimi İçerisinde Siyasi, İktisadi ve Sosyal Etkiler”. Erdem Dergisi, 12 (35), 483-535.
Töre, İ. (2015). “Geçmişten Günümüze Türkiye’de Yabancı Sermaye Mevzuatı”. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3 (4), 123-148.
TÜİK, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Sera-Gazi-Emisyon-Istatistikleri-1990-2018-33624 Erişim Tarihi: 22.01.2022.
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi, https://www.invest.gov.tr/tr/whyturkey/sayfalar/fdi-in-turkey.aspx Erişim Tarihi: 21.02.2023.
Türköz, K. (2023). “Doğrudan Yabancı Yatırımların Yenilenebilir ve Fosil Enerji Tüketimi Üzerindeki Etkileri: Türkiye İçin Saklı Eşbütünleşme Analizi Bulguları”. Journal of Yasar University, 18 (69), 1-18.
Yapraklı, S. (2006). “Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımların Ekonomik Belirleyicileri Üzerine Ekonometrik Bir Analiz”. D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, 21 (2), 23-48.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Socrates Journal of Interdisciplinary Social Studies
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
