SOSYAL MEDYADA DUYARLILIĞIN YİTİMİ: TİKTOK ÖRNEĞİ

Özet

1990’lı yılların ikinci yarısından itibaren internet gündelik hayatın vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Teknolojik gelişmelere paralel olarak 2000’li yılların ortalarından beri sosyal medya mecraları ortaya çıkmış, ayrıca bu mecraların mobil cihazlarla entegrasyonu sağlanmıştır. Geniş kitlelerin bu cihazlara erişilebilirliğinin artışı, sosyal medya mecralarının kullanıcı sayısında da artışını beraberinde getirmiştir. Bu mecralar, iletişimi sürekli kılmasının yanı sıra görsel temelli sınırsız bir eğlence anlayışını da gündelik hayatın merkezine yerleştirmektedir. Aynı zamanda bu mecralarda birtakım yanlış davranış ve tutumların sergilendiği gözlemlenmektedir. Bu yanlış davranış ve tutumlardan biri, engelli bireylere sosyal medya içeriklerinde bir mizah unsuru olarak yer verilmesidir. Engelli bireyler içerik üretiminde özne olarak konumlandırılmakta, bu engelli bireylerin hâl, eylem ve sözleri mizah ögeleri olarak kullanılmakta; kaydedilen görüntüler ise uygulamalar vasıtasıyla sosyal medyada sürekli dolaşıma sokulmaktadır. Bu sorunlu içerik üretiminin temelinde içerik üreticilerinin sosyal medya mecralarında beğenilme, görünür olma, çok sayıda takipçi toplama, çok paylaşılma, fenomen ve influencer olma, maddi bir çıkar sağlama vb. gibi motivasyonlar bulunmaktadır. Bu sorunlu içerik üretimi anlayışının yaygınlaşması, engelli bireylere karşı olumsuz tutumların normalleştirilmesi ve bu bireylere karşı duyarlılığın yitirilme tehlikesini de bünyesinde barındırmaktadır. Bu bağlamda TikTok, engelli bireylere yapılan bu tür olumsuz yaklaşımın daha çok görünür hâle geldiği sosyal medya mecralarından biri olarak ön plana çıkmaktadır. “Sosyal Medyada Duyarlılığın Yitimi: TikTok Örneği” başlıklı bu çalışmada TikTok platformunda yer alan videolarda engelli bireylerin mizah ögesi olarak nasıl konumlandırıldığı incelenmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. TikTok platformunda yüklenen videolar pek çok hesap tarafından yeniden paylaşılabildiğinden dolayı araştırmanın örneklemi için TikTok platformunda Vanlı Necip ya da Necip Hoca lakaplı Necip Ağacan ve Sorgunlu Fadime olarak bilinen Fadime Akkaya isimli engelli bireylerin yer aldığı üçer adet video amaçsal örnekleme yoluyla seçilmiştir. Çalışmada TikTok platformunda engelli bireylerin bir mizah ögesi olarak konumlandırıldığı saptanmıştır.