ÜVEY ANNELİK ALGI VE TANIMLARI: KİŞİSEL DENEYİMLER VE KÜLTÜREL HAFIZA

Özet

İlk evlilikten sonra yeniden evlenmelerdeki artış, üvey aile olarak kavramlaşan kompleks yapıyı ve buna bağlı sorunları ortaya çıkarmıştır. Bu yapıda farklı roller ve bu rollere bağlı sorunlar mevcuttur. Üvey aile tiplerinde başat rolün ve sorunların merkezleştiği kavram üvey anneliktir. Üvey anneler üzerine yapılan bilimsel çalışmalar, konuyla ilgili sorunlara ve çözüm yollarına ilişkin verilere ulaşmayı mümkün kılmaktadır. Öte yandan üvey anne deneyimi yaşayan kadınlar üzerine yapılan çalışmaların yetersizliği, mevcut sorunlar ve çözüm yollarıyla ilgili önemli bir eksikliğe işaret etmektedir. Bu çalışmada üvey anne deneyimi yaşayan kadınların üvey annelik algı ve tanımlarının nasıl olduğuna odaklanılmıştır. Ayrıca bu algı ve tanımların kültürel hafızanın önemli araçlarından olan masallardaki üvey anne inşasından etkilenip etkilenmediği sorunsallaştırılmıştır. Araştırma sorunsalını incelemek amacıyla üvey anne deneyimi yaşayan altı kadınla derinlemesine görüşme yapılmış, elde edilen veriler söylem analiziyle irdelenmiştir. Araştırmada, üvey anne deneyimi yaşayan kadınların üvey annelikle ilgili tanımlarının üvey anneleriyle olan duygusal ilişki bağlamında oluştuğu ortaya çıkmıştır. Üvey anneleriyle duygusal anlamda doyurucu deneyim yaşayan kadınlar üvey annelik kavramını olumlu ifadelerle tanımlamışlardır. Üvey anneleriyle sevgiye dayalı bir ilişki kuramadıkları gibi onlar tarafından kötü davranışlara maruz kalan kadınlar ise kavramı olumsuz ifadelerle tanımlamışlardır. Üvey anne deneyimi olumsuz olan kadınlar, masallarda çizilen kötü üvey anne tipolojisinin mevcut gerçekliğin yansıması olabileceğini savunmuşlardır. Üvey anne deneyimi olumlu olan kadınlar ise üvey annelik rollerinin inşasında kültürel mirasın çok etkili olmayacağını, davranış kalıplarının insanî öze dayandığını savunmuşlardır. Üvey anne deneyimlerine odaklandığımız bu mikro çalışma, konuyla ilgili çözümlenmesi gereken çoklu sorular ve sorunlar olduğunu ortaya koymuştur.