Socrates Journal of Interdisciplinary Social Researches

KOSOVA’DAKİ TÜRKÇE KONUŞAN LİSE ÖĞRENCİLERİNİN COVID-19 PANDEMİSİ SIRASINDAKİ EĞİTİMSEL ZORLUKLARI

Gülay KRASNİÇİ, Enis KERVAN, Vahid SHALQİNİ — Tue, 22 Jul 2025 00:00:00 +0300

Bu çalışma, çok dilli ve yapısal olarak parçalı bir eğitim sistemi bağlamında, Kosova’nın Prizren şehrinde yaşayan Türkçe konuşan lise öğrencilerinin Covid-19 pandemisi sürecinde karşılaştıkları eğitimsel zorlukları incelemektedir. Nitel bir araştırma deseni kullanılarak yürütülen çalışmada, 2020–2021 eğitim-öğretim yılında amaçlı ve ölçüt örnekleme teknikleriyle seçilen dört liseden 15 öğrenciyle yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Araştırmanın amacı, pandemi koşulları nedeniyle uygulamaya konulan çevrim içi ve grup temelli yüz yüze eğitim süreçlerinde öğrencilerin deneyimlerini anlamaktır. Pandeminin ilk dönemlerinde Kosova Eğitim, Bilim, Teknoloji ve Yenilik Bakanlığı (MAShTI), ilköğretim ve alt ortaöğretim düzeylerinde merkezi bir çevrim içi eğitim modeli benimseyerek, ulusal televizyon kanalları (RTK 1 ve RTK 4), resmi e-öğrenme platformu (emesimi.rks-gov.net) ve açık erişimli dijital kaynaklar aracılığıyla ders içeriklerini sunmuştur. Ancak, üst ortaöğretim düzeyinde ise daha çok okullara ve öğretmenlere bırakılan, Zoom, Google Meet ve Facebook grupları gibi platformlar üzerinden yürütülen merkezi olmayan bir uzaktan eğitim modeli uygulanmıştır. Görüşme verilerinin tematik analizi sonucunda, öğrencilerin çeşitli zorluklarla karşı karşıya kaldığı tespit edilmiştir. Bunlar arasında teknolojik cihaz eksikliği, internet bağlantı yetersizliği, ders sürelerinin kısalması (örneğin 30 dakikalık dersler) ve öğrenci grupları arasında ders kalitesinde tutarsızlıklar öne çıkmaktadır. Özellikle meslek ve sağlık liselerinde öğrenim gören öğrenciler, uygulamalı derslerin yapılmamasının öğrenme çıktıları üzerinde ciddi olumsuz etkileri olduğunu belirtmiştir. Ayrıca öğrenciler, hem çevrim içi hem de karma eğitim süreçlerinde öğretmenlerin ders anlatımından memnun olmadıklarını, yorgunluk, derslerin farklı gruplarda tekrar edilmesi ve düşük etkileşim gibi nedenlerle öğretimin verimsiz olduğunu ifade etmişlerdir. Bu bulgular, pandeminin özellikle Türkçe konuşan azınlıklar açısından mevcut eğitim eşitsizliklerini derinleştirdiğini göstermektedir. Çalışma, kriz dönemlerinde ve uzun vadeli planlamalarda Kosova’daki azınlık dillerindeki eğitim sistemlerinde erişim, teknolojik donanım ve pedagojik yaklaşımlar açısından acil yapısal reformlara ihtiyaç olduğunu ortaya koymaktadır.

FAS’IN AFRİKA BİRLİĞİ VE TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİ

Canan TERCAN, Wiam RHALLAB — Tue, 22 Jul 2025 00:00:00 +0300

Fas’ın Afrika Birliği ve Türkiye ile artan ilişkileri, bölgesel ve küresel düzeydeki rolünü yeniden şekillendirme çabalarını ortaya koymaktadır. Ülke, coğrafi konumunu ve ekonomik gücünü her iki kıtada da etkisini artırmak için kullanmaktadır. Bir yandan, kurumsal çerçeveler ticaret, kalkınma ve siyasi iş birliğini teşvik ederken; diğer yandan, çelişen jeopolitik çıkarların sonuçları belirlediği bölgesel diplomasi rekabetinin içine çekilmektedir. Bu bağlamda, bu araştırma Fas’ın Afrika Birliği ile olan ticari ilişkilerini, diplomasisini ve bölgesel entegrasyonunu ele almakta ve bunu Türkiye ile olan bağlantılarıyla ilişkilendirerek ülkenin genel dış politika ve bölgesel gündemini ortaya koymayı amaçlamaktadır.

DİJİTAL DEVLET YÖNETİMİNDE DİJİTALLEŞME, YAPAY ZEKÂ VE SİBER GÜVENLİK (KURAMSAL BAKIŞ)

Ayşe YILDIZ ÖZSALMANLI, Emre ŞAHİN — Wed, 23 Jul 2025 00:00:00 +0300

Dijitalleşme yönlü kavramları artık, yaşantımızın her alanında çok sıkça görmekteyiz. Ayrıca kamu yönetiminde dijital devlet uygulamaları, hızla ve daha da yoğun biçimde tatbik edilmektedir. Yine sosyal medyanın önemi toplum ve devlet açısından artmıştır. Lakin artık kişiler, özel sektör ya da kamu örgütlerinin sunduğu hizmetlere çok daha etkin ve verimli ulaşmaktadır. E-devlet üzerinden vatandaşlar, devlet kurumlarından dijital olarak bilgi edinme, talep, şikâyet, belge isteme şeklinde iletişime geçmektedir. Dijital kanallarla vatandaşların yönetime katılımı, yönetişim ve kamuoyu denetimi açısından faydalıdır. Diğer taraftan dijital dünyada ve dijital devlet yönetiminde ciddi etik sorunlar ile yasal yükümlülük gerektiren bazı problemler vardır. Örneğin dijital devlet yönetimi, yapay zekâ, büyük veri, blok zincir, teknopoli, siber güvenlik gibi konularda bilgi ve farkındalık eksiktir. Devletlerin bu konularda yasal düzenlemeleri (varsa), uygulanmalıdır. Kişilere dijital dünya hakkında teorik ve uygulamalı eğitimler verilmelidir. Çok yönlü denetim de önemlidir. Çalışmada konuya teorik ve evrensel açıdan yaklaşılmıştır. Sosyal medya, dijital devlet, dijital etik, dijital aktivizm, dijital kimlikler, büyük veri, blok zincir teknolojisi, yapay zekâ, yapay zekâ etiği, siber güvenlik, siber zorbalık, siber suçlar gibi kavramlar ele alınmış ve incelenmiştir. Bu konularda kuramsal bilgiler verilmiş ve sonuç kısmında bu konuda değerlendirmeler yapılmıştır.

LÜKS TÜKETİM PAZARLARINDA METAVERSE UYGULAMALARI, ZORLUKLAR, FIRSATLAR, GELECEĞE YÖNELİK ÖNGÖRÜLER

Seda MUTİ TABANLI — Wed, 23 Jul 2025 00:00:00 +0300

İnternet teknolojilerinin gelişimiyle birlikte yaşanan değişimler, sanal evrende metaverselerin doğuşuna yol açmıştır. Dünyanın dört bir yanında farklı alanlarda kendini gösteren sanal gerçeklik, lüks markalarında sıklıkla kullandığı bir pazarlama stratejisi haline dönüşmüştür. Meta evrenin yenilikleri reklamlar, sanal moda platformları, dijital gardıroplar, internetten alım satıma imkân tanıyan NFTler gibi birbirinden gerçekçi uygulamalarla tüketicilerin beğenisine sunulmaktadır. Bu çalışmada sanal dünyada yer alan metaverse uygulanmalarının lüks moda sektöründe kullanımını incelemek ve fırsatlarının, zorluklarının neler olduğunu belirlemek, son olarak da geleceğe yönelik tahinlerde bulunmak amaçlanmıştır. Metaverselerin lüks moda sektörüne dâhil edilmesinin, yaratıcılık ve verimlilik paradigmalarını yeniden şekillendiren dönüştürücü bir dalgaya yol açması, bir fırsat olarak değerlendirilebilir. Ancak ortaya çıkan gizlilik ihlali, güvenlik endişeleri gibi nedenler, metaverselerin zorluklarının başında gelmektedir. Gelecekte lüks modanın sanal dünyalarda öneminin artacağı ön görülmektedir.

SÜRDÜRÜLEBİLİR HAVACILIK YAKITLARININ (SAF) TİCARİLEŞME SÜRECİ: EKONOMİK UYGULANABİLİRLİK, POLİTİK YÖNETİŞİM VE YEŞİL PAZARLAMA STRATEJİLERİ AÇISINDAN KÜRESEL BİR KARŞILAŞTIRMA

Muhammet Salih YİĞİT — Wed, 23 Jul 2025 00:00:00 +0300

Sürdürülebilir Havacılık Yakıtları (SAF), havacılık endüstrisinin karbon nötr hedefine ulaşmasında kritik bir rol oynamakta olup, bu teknolojinin ticarileşme süreci yalnızca teknik yeterlilikle değil, aynı zamanda ekonomik uygulanabilirlik, yönetişim yapıları ve pazarlama stratejileriyle doğrudan ilişkilidir. Bu çalışma, SAF kullanımının farklı ülkelerdeki gelişim düzeylerini karşılaştırmalı olarak inceleyerek, ekonomik teşvikler, regülasyon politikaları ve altyapı yatırımlarının ticarileşmeye etkisini analiz etmektedir. Ayrıca, havayolu şirketlerinin yeşil pazarlama stratejileri kapsamında SAF temelli sürdürülebilirlik söylemlerini nasıl konumlandırdıkları, tüketici algısı, marka itibarı ve satın alma niyeti çerçevesinde değerlendirilmiştir. Küresel çapta yapılan vaka analizleri üzerinden geliştirilen bu karşılaştırmalı analiz, yalnızca çevresel hedeflerin değil, aynı zamanda rekabet avantajı yaratma, kurumsal sorumluluk ve marka değeri inşası açısından da SAF'ın stratejik önemini ortaya koymaktadır. Çalışma, hem politika yapıcılar hem de havacılık sektörü için sürdürülebilirlik odaklı dönüşüm stratejilerine bütüncül bir bakış açısı sunmayı amaçlamaktadır.

ESNAF AHİLİK SANDIĞI SİGORTASI

Selçuk CENGİZ — Wed, 23 Jul 2025 00:00:00 +0300

23 Şubat 2017 tarihine kadar kendi adına ve hesabına bağımsız olarak çalışan bireyler, işsizlik sigortası kapsamının dışında bırakılmıştır. Ancak 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na eklenen ek m.6 ile bu durum değiştirilmiş; bağımsız çalışan sigortalılar için işsizlik riskine karşı geçici bir güvence sağlamak amacıyla Esnaf Ahilik Sandığı oluşturulmuştur. Bu düzenleme 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu m.4/1 (b) bendi kapsamında yer alan ve herhangi bir işverene bağlı olmaksızın çalışan sigortalıları hedeflemektedir. Bu çalışmada öncelikle Esnaf Ahilik Sandığı’nın kavramsal çerçevesi ele alınmakta, ardından Sandık’ın kişi yönünden kapsamı ile yararlanma şartları incelenmektedir. Ayrıca ek m.6’daki yapısal ve uygulamaya yönelik eksiklikler eleştirel bir bakışla değerlendirilmekte ve bu eksikliklerin giderilmesine yönelik çözüm önerileri sunulmaktadır.

SAĞLIK TURİZMİNİN GELİŞMESİNDE SAĞLIK TURİZMİ SEYAHAT ACENTELERİNİN ROLÜ VE ÖNEMİ

Suzan EROL — Wed, 23 Jul 2025 00:00:00 +0300

Sağlık turizmi, dünya genelinde hızla büyüyen ve evrilen bir sektör olarak önemli bir yer edinmiştir. Bu alandaki hızlı gelişmeler, hem sağlık hizmeti sunan ülkelerin hem de hastaların dikkatini çekmektedir. Sağlık turizmi, tedavi amacıyla seyahat edip yerleşim yerlerinin dışında sağlık hizmeti almayı amaçlayan insanlar için özel bir turizm türüdür. Bu çalışmanın amacı sağlık turizminin gelişmesinde sağlık turizmi seyahat acentelerinin rolünün ve öneminin ortaya koymaktır. Araştırmada model olarak hem nicel hem de nitel verilere dayanan karma yöntem işe koşulmuştur. Araştırmanın nitel boyutu ilgili literatür taraması, nicel boyutu ise anket yardımıyla toplanan verilerden oluşmuştur. Araştırmanın örneklemini ise amaçlı örnekleme yoluyla belirlenen 5 acentedir. Toplamda acentede çalışan 25 katılımcı ile çalışma yürütülmüştür. Maximum çeşitlilik kriterine göre tercih edilmişlerdir. Nitel verilerin toplanmasında ise alanyazında bulunan konu ile ilgili araştırmalar incelenecektir. İlgili tarama 15.04.2025 tarihinde YÖK tez den yapılan anahtar kelimelere “sağlık turizmi” ve “acente” kelimeleri özette taratılmıştır. Verilerin analizinde içerik analizi ve frekans analiz yöntemleri kullanılmıştır. Bulgular, seyahat acentelerinin genellikle olumlu bir müşteri memnuniyetine katkı sağladığını göstermektedir. Ayrıca, internetin benimsenmesi, web sitelerinin içerik analizi ve sağlık turizmi yetki belgeleri gibi faktörlerin sağlık turizminin gelişimine olan etkilerini anlamak için önemli bir çerçeve sunmaktadır. Bu noktada, sağlık turizmi seyahat acentelerinin daha etkili hizmet sunabilmek ve sektördeki rekabet avantajını artırmak için bilgi iletişim teknolojilerini daha etkin bir şekilde kullanmaları gerektiği öne çıkmaktadır.