Socrates Journal of Interdisciplinary Social Researches

VERİ ANALİTİĞİ VE KARAR VERME: MATEMATİKSEL MODELLERİN İŞLETMELERDE KULLANIMI

Ebru GÖKSU KIRCA — 2025-08-27

Günümüz iş dünyasında küresel rekabet koşulları, işletmelerin hızlı, doğru ve veriye dayalı kararlar almasını zorunlu kılmaktadır. Bu bağlamda veri analitiği ve matematiksel modeller, yalnızca teknik bir araç değil, aynı zamanda stratejik yönetim süreçlerinin ayrılmaz bir bileşeni olarak görülmektedir. Bu çalışma, veri analitiği yöntemleri ile matematiksel modelleme tekniklerinin işletmelerin stratejik ve operasyonel karar alma mekanizmalarına nasıl entegre edildiğini kapsamlı şekilde incelemektedir. Özellikle optimizasyon, regresyon analizi, karar ağaçları, makine öğrenmesi ve simülasyon gibi yöntemlerin uygulama alanlarına odaklanılmıştır. Çalışmada ayrıca yapay zekâ ve büyük veri teknolojilerinin karar destek sistemlerine entegrasyonu, işletmelere sağladığı rekabet avantajı ve operasyonel verimlilik boyutlarıyla ele alınmaktadır. Bulgular, işletmelerin veri temelli karar mekanizmaları geliştirmesinin riskleri minimize ettiğini, kaynak kullanımını optimize ettiğini ve uzun vadeli sürdürülebilir başarı sağladığını göstermektedir. Bununla birlikte veri kalitesi, analitik altyapı ve insan kaynağı yetkinliklerinin bu süreçlerin etkinliği üzerindeki belirleyici etkisi vurgulanmaktadır. Sonuç olarak, işletmelerin veri analitiği ve matematiksel modelleme konularında teknik, stratejik ve insan kaynağı boyutlarını kapsayan bütüncül bir yaklaşım benimsemeleri gerekliliği ortaya konmaktadır.

YEREL VE DOĞAL MALZEMELERLE MÜREKKEP ÜRETİMİ: DÜŞÜK MALİYETLİ VE ÇEVRE DOSTU BİR YAKLAŞIM

Mustafa TUNÇ — 2025-08-27

Geleneksel üretim teknikleri günümüzde sürdürülebilir üretim ve çevresel sorumluluk kavramlarıyla yeniden önem kazanmaktadır. Bu çalışmada, resim sanatında yüzyıllardır kullanılan mürekkebi kendi imkânlarımızla ve çevreden kolayca temin edilebilecek malzemelerle mürekkep üretim süreci, uygulama yöntemleri ve çevresel etkiler açısından incelenmiştir. İs, demir mazısı, meşe mazısı, su ve doğal bağlayıcılarla karıştırılarak yazı ve resim amaçlı kullanılabilecek mürekkep formülasyonları uygulanmıştır. Araştırma kapsamında, üretim süreci, atık yönetimi ve zararsız kolay bulunabilir malzeme gibi sürdürülebilirlik kriterleri değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular, is bazlı mürekkebin düşük maliyetli, geri dönüştürülebilir ve kimyasal açıdan sade bir alternatif sunduğunu göstermektedir. Bu çalışma sanat temelli bir araştırma olup, sanatçı pratiklerinin incelenmesi ve teknik karşılaştırmalar üzerinden yapılan analizler sonucunda bu yöntemin hem çevresel hem de sosyo-kültürel sürdürülebilirliğe katkı sağladığı sonucuna ulaşılmıştır. Sonuç olarak, isten mürekkep üretimi hem kültürel mirasın korunmasına hem de çevre dostu üretim anlayışına katkı sağlayabilecek, yeniden değerlendirilmesi gereken bir geleneksel üretim yöntemidir. Bu yaklaşım, modern sürdürülebilirlik hedefleri ile uyumlu olduğu gibi, yerel üretim kapasitesini güçlendirme potansiyeline de sahiptir.

SOSYAL MEDYANIN TÜRKİYE'DEKİ SAĞLIK İLETİŞİMİ UYGULAMALARINA ETKİSİ: 2015-2025 ARASI LİSANSÜSTÜ TEZLERİN SİSTEMATİK DERLEMESİ

Abdülbeşir CEYLAN — 2025-08-27

Bu araştırma, 2015-2025 yılları arasında Türkiye’de sosyal medyanın sağlık iletişimi uygulamalarına etkisini konu alan lisansüstü tezlerin sistematik bir biçimde incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın evrenini, Türkiye Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Ulusal Tez Merkezi veri tabanında yer alan tezler oluşturmaktadır. Çalışmada, “sosyal medya”, “sağlık iletişimi”, “dijital iletişim”, “sağlık kampanyası”, “kamu spotu”, “halk sağlığı” ve benzeri anahtar kelimeler kullanılarak tarama yapılmıştır. Belirlenen dâhil edilme ve dışlanma kriterleri doğrultusunda ulaşılan 79 tez incelenmiş, kriterlere uygun bulunan 10 tez sistematik derleme kapsamına alınmıştır. İncelenen tezlerde sosyal medyanın sağlık iletişimi bağlamında; bilgi yayma, toplumda farkındalık oluşturma, kriz anlarında kamuoyunu bilgilendirme ve bireylerin sağlık davranışlarını etkileme gibi çeşitli yönlerden ele alındığı görülmüştür. Bu kapsamda, sosyal medya ve sağlık iletişimi ilişkisine odaklanan tezlerin alana önemli katkılar sunduğu; özellikle farklı iletişim stratejilerinin ve sağlık temalarının çeşitli açılardan değerlendirildiği dikkat çekmiştir. Ancak mevcut çalışmaların içerik ve yöntem açısından daha da çeşitlendirilmesinin, alan yazına derinlik kazandıracağı ve sağlık iletişimi alanında sistematik yaklaşımları güçlendireceği düşünülmektedir.

DİJİTAL DEVLET YÖNETİMİNDE YAPAY ZEKÂ ETİĞİNİN ÖNEMİ

Ayşe YILDIZ ÖZSALMANLI — 2025-08-27

Dünyada coğrafi keşifler ve sanayi devrimi, bilim, teknoloji, sanayileşme, kültür, kentleşme ve ticarette önemli gelişmeler getirmiştir. Süreç içinde bilim ve teknolojide tahmin bile edilemez önemli icat ve devrimler gerçekleştirilmiştir. Özellikle Batılı devletler ve Japonya’da, önce analog teknolojilerden sayısal teknolojilere sonra telekomünikasyon teknolojilerine geçilmiştir. Ardından bilgi ve iletişim teknolojilerine ulaşılmıştır. Derken bu süreçte elektronik devlet yapılanması ile uygulamaları safhasına şahit olunmuştur. En sonunda ise dijital teknolojilere ve dijital devlet yönetimine varılmıştır. Yapay zekâ teknolojileri ve kuantum bilgisayarların geliştirilmesi ile bu süreç de ilerlemektedir. Lakin yapay zekâ teknolojileri, dünyayı ve insan yaşamını artık yakından etkilemektedir. Bu konu öncellikle disiplinler arası çalışılması gereken bir sorunsaldır. Çünkü konunun kamu yönetimi yanında teknolojik gelişme ve dijitalleşme konusunda mühendislik yönleri vardır. Lakin bu noktada hızla yapay zekâ uygulamalarında etik duruşun belirlenmesi ve etik ilkelerin konulması gereği vardır. Hatta dijital devlet yönetiminde bu ilkelerin iyi uygulanması ve etkin denetimi gereklidir. Bu çalışmada öncelikle dijital devlet yönetiminde yapay zekâ teknolojisi ve kullanımı hususu açıklanmaktadır. Sonra dijital devlet yönetiminde yapay zekâ teknolojisi ile uygulamalarında etik sorunlar anlatılmaktadır. Bu konudaki bazı bilimsel çalışmalardan bahsedilmektedir. Ardından yapay zekâ etiğine ilişkin bazı yasal düzenlemeler belirtilmektedir. Konuyla ilgili sonuç ve değerlendirmeler sunulmaktadır.

DOĞA VE KADINLIK BAĞLAMINDA AYFER KARAMANİ ESERLERİNİN İNCELENMESİ

Rojda ÇELİK — 2025-08-27

Bu araştırma, Türk seramik sanatının önde gelen isimlerinden Ayfer Karamani’nin eserlerini doğa ve kadın temaları bağlamında incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden biri olan doküman analizi yöntemine başvurulmuştur. Bu yöntem paralelinde sanatçının beş özgün eseri ele alınarak incelenmiştir. Araştırma kapsamında incelenen eserler konu ve sanatsal yaklaşım açısından incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda Karamani’nin kaya formlarından ilham larak yaptığı ilk dönem çalışmalarında özellikle kadın figürünün doğayla olan ilişkisi, bedenin toprakla özdeşleşmesi ve figüratif soyutlamalar, sanatçının eserlerindeki temel özellikler olarak dikkat çekmektedir. Sanatçını çalışmalarında zamanla, figürler kayalardan adeta çıkarak belirginleşmiş, daha soyut ve duygusal içerikler taşıyan formlara doğru bir evrim gösterdiği görülmüştür. 1990’lı yıllardan itibaren ise sanatçının eserlerinde ön plana çıkan temanın ise aşk teması olduğu görülmektedir. Özellikle iki figürlü seramik çalışmaları aracılığıyla insan ilişkileri, yakınlık ve duygusal bağların sanatsal bir anlatımla yorumlandığı görülmüştür. Sonuç olarak Ayfer Karamani’nin, eserlerinde doğadan aldığı ilhamı, insan varoluşu ve kendi duygusal yapısıyla birleştirip seramiğin ifade gücüyle harmanlayarak eserler ürettiği görülmüştür. Kramani’nin bu eserleri kendisinden sonra gelecek olan modern seramik sanatçılarına ilham kaynağı olmaya devam edeceği ifade edilebilir.

KEDİLERDE ÇEKİNGEN KİŞİLİK BOZUKLUĞU İLE MÜCADELE STRATEJİLERİ

Murat KARA — 2025-08-27

Cats are one of the rare creatures that live freely and together all over the world. However, in recent years, the psychological crises that have emerged worldwide have also been growing in cats. Cats can also have multiple personalities as well as being separated. However, disorders such as antisocial personality disorder and schizotypal personality disorder, which are seen in disorders, are not seen. While most personality disorders seen in cats can be resolved in a very short time, personality disorders that can occur due to human factors in cards can last for many years and can be treated in some cases. Timid personality disorders seen in cats are resolved in the normal developmental stages of cats, while timid personality disorders that occur due to human problems can sometimes require clinical solutions. The timid personality disorders seen in these changes and the ways to combat these fractures are mentioned. It should not be overlooked that cats, like humans, can sometimes experience clinical psychological improvements. Clinical psychological support is indispensable in strategies to combat avoidant personality disorder in cats.

İLKOKUL TÜRKÇE DERS KİTAPLARININ 2024 İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ DİNLEME/İZLEME BECERİLERİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Kazım ŞAHİN — 2025-08-27

İlkokul dönemi, öğrencilerin temel bilgi, beceri ve davranışları kazandığı kritik bir eğitim kademesidir. Bu dönemde dil öğretimi ve dil becerilerinin temelleri de atılmaktadır. Türkiye’de dil öğretimi bağlamında temel ders olan Türkçe dersi, dinleme/izleme, konuşma, okuma ve yazma olmak üzere dört temel dil becerisini kapsamaktadır. Özellikle birinci sınıf düzeyinde öğrenciler, mevcut dinleme ve konuşma becerilerini geliştirirken okuma ve yazmayı da öğrenmektedir. Ancak bu süreçte diğer dil becerilerinin edinimi genellikle varsayılan dinleme becerisi üzerine inşa edilmekte, bu da dinleme becerilerinin sistemli gelişimini daha da önemli kılmaktadır. Bu doğrultuda yapılan çalışmanın amacı, ilkokul 1. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan dinleme etkinliklerini, Türkçe Dersi Öğretim Programı’ndaki dinleme/izleme öğrenme çıktıları doğrultusunda incelemektir. Araştırma betimsel niteliktedir ve doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Veri kaynaklarını ise 2024 yılı Türkçe Dersi Öğretim Programı ile İlk Okuma Yazma ve 1. sınıf Türkçe ders kitapları oluşturmaktadır. Veriler, araştırmacılar tarafından geliştirilen “Dinleme/İzleme Metinlerini Analiz Formu” aracılığıyla toplanmış ve betimsel analiz yöntemiyle incelenmiştir. Bu yöntem sayesinde, kitaplarda yer alan dinleme/izleme etkinliklerinin öğretim programı kazanımlarıyla ilişkisi ayrıntılı biçimde ortaya konulmuştur. Analiz sürecinde, her öğrenme çıktısının kitaplarda temsil edilme biçimi belirlenmiş, veriler sistematik şekilde kategorize edilmiş ve elde edilen bulgular açıklayıcı tablolarla desteklenerek sunulmuştur. İlk Okuma Yazma Kitapları (1-2) incelendiğinde, toplamda 16 metnin yer aldığı ve bu metinlerin büyük çoğunluğunun dinleme metni olduğu belirlenmiştir. Türkçe Ders Kitapları (1-2) kapsamında ise her temada yer verilen metin sayısının az (4 adet) olduğu, bazı metinlerin dinleme olarak sunulmasına rağmen içerik olarak izleme metni özellikleri taşıdığı belirlenmiştir. Bu durum, kitapların öğretim programındaki izleme becerilerine daha fazla yer verme çabası olarak değerlendirilebilir. Genel olarak, her iki kitap türünde de dinleme kurallarına uyum ve temel tahmin-çıkarım becerilerine yönelik öğrenme çıktılarının daha çok temsil edildiği; buna karşılık analitik, eleştirel ve değerlendirme odaklı üst düzey öğrenme çıktılarının sınırlı biçimde yer aldığı sonucuna ulaşılmıştır.

ÖRGÜTSEL TÜKENMİŞLİK: BİR LİTERATÜR ÇALIŞMASI

Gönül GÜL — 2025-08-27

Tükenmişlik bireylerin yaşadıkları olumsuz durumlar sonucunda yaşadığı güç ve enerji kaybı nedeniyle ortaya çıkan olumsuz bir durumdur. Tükenmişlik duygusu her bireyde farklı tepkilere ve durumlara sebep olabilen olumsuz bir durumdur. Tükenmişlik durumu literatürde tükenmişlik sendromu olarak geçmektedir. Tükenmişlik sendromu yüz-yüze karşılıklı ilişkilerin yoğun olduğu örgütlerde daha sık yaşanan sendromdur. Tükenmişlik bireylerde bıkkınlık, yaptığı işe yabancılaşma, iş performansının düşmesi, işten ayrılma niyetinin oluşması, işine olan bağlılığının azalması gibi olumsuz düşünceleri ortaya çıkartmaktadır. Örgütlerde tükenmişlik duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve bireysel başarıyı etkileyen faktörler boyutu olmak üzere üç önemli boyuttan oluşmaktadır. Günümüzde global dünyada örgütlerde yaşanan yoğun rekabet ortamları bireyler arasındaki ilişkilerin zedelenerek azalmasına, bireylerin teknolojik gelişmelere uyumunun zayıflamasına sebep olmaktadır. Örgütlerde tükenmişliğe sebep olan faktörler arasında en önemlileri; bireysel özellikler, bireylerin beklentileri, yaşam biçimleri, örgüt içinde destekleyici yönetim anlayışının olmaması gibidir. Örgütlerdeki çalışma şartları ve bu şartların çalışanlarda yarattığı stres, örgüt içindeki iletişimsizlik, yönetimin çalışanlarından aşırı beklenti içinde olması, yaşanan belirsizlikler, elverişsiz çalışma koşulları, çıkar çatışmaları ve aşırı iş yükü gibi durumlar tükenmişliğin örgütsel nedenleridir. Örgütlerde bireylerin yaşadığı tükenmişlik durumu çalışanların yaptıkları işleri savsaklaması, örgüte karşı ilgisizlik ve güvensizlik, doyumsuzluk, işi bırakma eğilimi, performans düşüklüğü gibi sonuçlara sebep olmaktadır. Örgütlerde tükenmişlik ile mücadele etme sürecinde örgüt yönetimlerinin çalışanlarının bireysel kararlarına olanak vermesi, adil bir ödüllendirme sisteminin oluşturulması, çalışanların karar verme süreçlerine dâhil edilmesi, yapılan işlerin etkili biçimde gözden geçirilmesi gerekmektedir. Örgüt içinde çalışanların görev yeri değişikliklerinin yapılması ve kariyer fırsatlarının değerlendirilmesi, hizmet içi eğitimlerin gerçekleştirilmesi diğer önemli konulardır. Bu çalışmada örgütsel tükenmişlik kavramı sebep ve sonuçlarıyla birlikte detaylı olarak ele alınmış ve literatürde yapılmış olan çalışmalara yer verilmiştir.